"OKULDAYIZ OSMANGAZİ"
Üniversite-Toplum-Özel Sektör İşbirliğiyle Nöroardışık Eğitim Uygulamaları
Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi
(12 Mayıs 2022 - 16 Haziran 2022)
Çocuklarla Felsefe, problem felsefesi olarak tanımladığımız temel felsefe alt dalları kapsamında ve çocukların gündelik yaşam deneyimlerinin de içinde yer alan dürüstlük, cesaret, sevgi, arkadaşlık, dostluk, adalet, çevre, doğa, kimlik vb. kavramların topluluk olarak soruşturulması yöntemine dayanan bir pedagojidir. Ayrıca matematik, tarih, coğrafya gibi branş derslerinde de uygulanması tavsiye edilen bir eğitim metodudur. Uygulamanın kavramsal çerçevesini oluşturan başlıklar şunlardır;
∙ Uyaran
∙ Çember
∙ Soruşturan Topluluk
∙ Felsefi soru/sorun
∙ Kolaylaştırıcı Uygulamada en az beş katılımcı bir kolaylaştırıcı rehberliğinde, çember şeklinde konumlanır. Bir grup olarak bir araya gelen katılımcılar süreç ilerledikçe soruşturan topluluk bilincine ulaşırlar. Bu bilinç, çocuklarla felsefenin temel kazanımları olarak ifade edilen dört düşünme becerisinin, “Eleştirel”, “Yaratıcı”, “Özenli”, “İşbirlikçi” düşünme becerilerinin geliştiğinin temel göstergelerindendir. (Lipman, 2012: 195) Bu dört temel becerinin uygulamada ki değeri birbirine eşittir, biri diğerinden daha önemli değildir. Topluluk çember şeklinde konumlanır bu konumlanışla kolaylaştırıcının bir otorite olmadığı ve herkesin birbirine eşit olduğu düşüncesinin altı çizilmektedir. Online yapılan soruşturmalarda da “eşit mesafe algısı” ile ilgili farkındalığın topluluğa kazandırılması kolaylaştırıcının sorumluluğundadır. Süreç, kolaylaştırıcının belli bir hazırlık sürecinden geçirdiği uyaranı paylaşması ve uyarana ilişkin ilk soruyu sorması ile devam eder. Topluluk geliştikçe soruların katılımcılar tarafından sorulması beklenir ve bu beklenti gelişmenin doğal sonucu olarak karşılanmış olur. Kolaylaştırıcı bu hazırlık sürecinde, hangi kavramların soruşturulacağını, bu kavramların felsefenin hangi alt dalının kapsamında olduğunu, uyaranla ilgili açık sorusunu, topluluğu kavram soruşturmasına götürecek olan taşıyıcı ve kapalı sorularını tespit eder. Uyaran, bir kitap, bir film, bir şiir, bir tweet, bir fıkra, bir sanat eseri, bir şarkı ya da gündelik yaşam deneyimi olabilir. Uyaranda olması gereken temel özellik ise içinde bir felsefi soru/ sorun/ çatışma barındırmasıdır. Metod, 1960 yılların sonunda Prof. Dr. Matthew Lipman ve sonrasında Ann Sharp tarafından geliştirilmiştir. Metodun temel kazanımları olan dört düşünme becerisinin gelişmesi dışında da kazanımları vardır. Bunlar;
∙ Dil becerilerinin gelişmesi ve kendini ifade etme
∙ Kavramları tanımlama, sınırlarını belirleme
∙ Sorgulama ve akıl yürütme
∙ Düşüncelerini gerekçelendirme ve neden-sonuç ilişkisi kurabilme
∙ Soyut düşünme
∙ Aktif dinleme
∙ Kendini tanıma, anlama, özne olarak kendini yapılandırma
∙ Yaşama dair felsefi bir anlayış geliştirme
Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar için Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ) “Okuldayız: Osmangazi Projesi” kapsamında yürüttüğümüz online sınıf etkinliklerinde, çocukların bilginin pasif alıcı değil aktif üretici olduğu, cevaplardan çok sorularla ilgilendikleri, ezbere dayalı değil soruşturarak, soru üreterek öğrenme becerilerinin geliştirildiği çalışmalar yürütülmektedir. Çalışmalar Maltepe Üniversitesi Felsefe Anabilim Dalı Felsefi Danışmanlık Tezli Yüksek Lisans öğrencileri tarafından yürütülmektedir. Alan yazında yararlanılabilecek kaynaklar ise şunlardır;
∙ Lipman, M.(2012). Thinking İn Education. Cambridge University Press
∙ Paul R.,Elder L.(2016) Kritik Düşünce( Çev.A.Esra Alan,Gamze Sart). Nobel Akademik Yayıncılık
∙ Worley,P.(2019). Felsefe Makinesi ( Çev. Tuğçe Büyükuğurlu). Paraşüt Kitap
∙ McCall C.C(2017). Düşünmeyi Dönüştürmek ( Çev. Kurtul Gülenç, Nihal Petek Boyacı ) Nobel Akademik Yayıncılık
∙ Lone, J.M.(2020).Filozof Çocuk (Çev. Gülsün Arıkan). Sola Unitas
∙ Wartenberg, T.E.(2018) Küçük Çocuklar İçin Büyük Fikirler (Çev.A.Kadir Gülen, Senem Kurtar) Sentez
∙ Direk, N(2017) Çocuklarla Felsefe. Pan Yayıncılık
∙ Direk, N(2019).Gençler İçin Felsefe. Pan Yayıncılık
∙ Direk, N(2019).Küçük Prens Üzerine Düşünmek. Pan Yayıncılık ∙ Direk, N(2017).Bilgin Çocuk. Pan Yayıncılık ∙ Direk, N(2019).Filozof Çocuk. Pan Yayıncılık