Üsküdar Kaymakamlığı işbirliğiyle, İstanbul’da okul devamsızlık oranının en yüksek olduğu bir ortaokulda, 2019-2020 eğitim-öğretim döneminde başlayan Okuldayız: Üsküdar Projesi’ne, 2020-2021 akademik yılında da proje faaliyetlerine COVİD-19 sürecinde çevrimiçi ve yüz yüze olarak devam edilmektedir. Söz konusu faaliyetler, SOYAÇ’ın koordinasyonu ve yürütücülüğünde okul personeli ile eşgüdümlü olarak eğitim hayatı kesintiye uğrama riskiyle karşı karşıya kalan öğrenciler ve aileleriyle 35 öğretim elemanı/uzmanın danışmanlığı ve süpervizyonu altında, lisans ve lisansüstü programlara devam eden 170 üniversite öğrencisinden oluşan proje ekibi (EK: 1) ile gerçekleştirilmektedir.
Bu projede, SOYAÇ tarafından yüksek risk altındaki çocuk ve gençlerin topluma kazandırılmaları için geliştirilen “bağlanma ilişkisinin tesisi yoluyla akran temelli terapötik yaklaşım” modeli ile çalışılmaktadır. Bu yaklaşım, travma bilgisine ve bütüncül okul çalışması anlayışına dayalı, okul tabanlı ve toplum merkezli çalışma prensibini benimser. Proje, Üsküdar Kaymakamlığı, Üsküdar Belediyesi, Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Üsküdar İlçe Sağlık Müdürlüğü, Üsküdar Sosyal Hizmet Merkezi Müdürlüğü, Üsküdar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV), Üsküdar İlçe Emniyet Müdürlüğü , Üsküdar Romanları Platformu ve Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneği iş birlikleriyle ve Maltepe Üniversitesi'nin yanı sıra Marmara ve İstanbul Bilgi Üniversiteleri’nin katılımlarıyla yürütülmektedir. Proje protokolü ektedir (EK:2).
Projede, Maltepe Üniversitesi’nin Psikoloji, Sosyal Hizmet, Felsefe bölümleri ile Hemşirelik yüksekokulu ve Meslek yüksekokulu görev almaktadır. Projeye ayrıca Marmara Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik ile Sağlık Yönetimi bölümleri ve Bilgi Üniversitesi İletişim bölümü de destek vermektedir. Bu proje ile okul idarecileri ve öğretmenler ile eşgüdümlü çalışılarak öğrencilerin başta duygusal ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesi, okula bağlılıklarının arttırılması amaçlanmıştır. Proje faaliyetleri sınıf öğretmenleri için oluşturulan disiplinlerarası (psikoloji, sosyal hizmet, hemşirelik, beslenme ve diyetetik, felsefe, çocuk gelişimi) sınıf ekipleri tarafından sınıf öğretmenleri ile planlanmakta ve hayata geçirilmektedir. Sınıf ekiplerinin çalışmalarının kolaylaştırıcılığını Maltepe Üniversitesi Beden Psikoterapisi Sertifikalı Klinik Psikoloji Programına devam eden psikologlar yapmaktadır. Ayrıca, risk altındaki öğrencilerin ve ailelerinin başta Üsküdar Belediyesi, Üsküdar SYDV ve Üsküdar Sosyal Hizmet Merkezi tarafından verilmekte olan hizmetlere erişimleri sağlanmaya çalışılmaktadır.
-
Çocuklarla Birlikte Projesi
2011-2014 Yılları arasında o zamanki adıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu işbirliğiyle SOYAÇ’ın yürütücülüğünde gerçekleştirilen “Çocuklarla Birlikte” Projesi kapsamında destek verilen çocuklara, bugünün gençlerine, desteklerin sürdürülmesi hedeflenmiştir. 2020-2021 akademik yılında, söz konusu gençlere psikolojik destek sağlayabilmek için düzenli terapi imkanının sunulması planlanmıştır. Gençlere, “Maltepe Üniversitesi Beden Psikoterapisi Sertifikalı Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programına” devam eden öğrenciler, dersleri kapsamında düzenli terapi desteği vermeye başlamışlardır. Gençlere psikiyatrist Prof. Dr. Bülent Coşkun danışmanlığında, psikiyatrist Dr. Erkal Erzincan tarafından psikiyatrik destek de sağlanmaktadır. Proje ekibi listesi ektedir (EK:4).
-
PROJE KAPSAMINDA DÜZENLENEN TOPLANTI VE ETKİNLİKLER
-
28 Temmuz 2020 tarihinde, “Okuldayız: Üsküdar Projesi” faaliyetlerinin 2020-2021 eğitim-öğretim yılında planlanması konusunda Üsküdar Kaymakamlığı temsilcileri, Üsküdar İlçe Sosyal Hizmet Müdürlüğü temsilcileri, okul idarecileriyle birlikte bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Toplantı sonucunda projeye 2020-2021 eğitim-öğretim yılında çevrimiçi çalışmalarla devam edilmesi kararı alınmıştır.
-
14 Ağustos 2020 tarihinde, 2011-2014 yılları arasında gerçekleştirilen “Çocuklarla Birlikte Projesi”nde destek verilmiş olan gençler arasında ulaşılan gençlerin listesinin netleştirmek ve daha fazla gence ulaşabilmek için bir eylem planı yapmak üzere söz konusu projede yer alan SOYAÇ mezun gönüllüleri ile bir toplantı gerçekleştirilmiştir.
-
2011-2014 yılları arasında o zamanki adıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu işbirliğiyle gerçekleştirdiğimiz “Çocuklarla Birlikte Projesi” kapsamında destek verdiğimiz çocuklara, bugünün gençlerine, Beden Psikoterapisi Sertifikalı Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Programına devam eden öğrenciler tarafından PSİ 594-Klinik Uygulama ve Süpervizyon dersleri kapsamında haftada bir olmak üzere çevrimiçi olarak psikolojik destek verilecektir. 20 Eylül 2020 tarihinde gençlerle zoom programı üzerinden online(çevrimiçi) toplantı gerçekleştirilmiştir. “Çocuklarla Birlikte” Projesinde 2011-2014 yılları arasında görev almış Maltepe Üniversitesi Psikoloji mezunları Uzm, Psk. Zeynep Kurt,Uzm. Psk. Ceren Tan ve Uzm. Psk. Burçe Tulpar da katılım göstermiştir.
-
Okuldayız: Üsküdar Projesi’nde görev alacak Maltepe Üniversitesi’nden Psikoloji, Sosyal Hizmet bölümleri ile Hemşirelik yüksekokulu ve Meslek yüksekokulu; Marmara Üniversitesi’nden Beslenme ve Diyetetik ile Sağlık Yönetimi bölümleri ve Bilgi Üniversitesi’nden İletişim bölümü öğrencilerinin oryantasyonunu hedefleyen “Okuldayız Üsküda Projesi 2020-2021 Eğitim Öğretim Yılı Koordinasyon Toplantısı” 23 Eylül 2020 tarihinde , Zoom programı üzerinden online(çevrimiçi) gerçekleştirilmiştir.
-
25 Eylül 2020 tarihinde, “Çocuklarla Birlikte” Projesi kapsamında birlikte çalışılacak olan gençlerle bir araya gelmek konusunda eski SOYAÇ gönüllüleri ile bir ön-planlama toplantısı yapılmıştır.
-
29 Eylül 2020 tarihinde,“Çocuklarla Birlikte” Projesi kapsamında 9 eski SOYAÇ genci ile çevrimiçi olarak görüşülmüş, proje faaliyetleri hakkında bilgilendirme yapılmış, öneri ve görüşleri alınmıştır.
-
30 Eylül 2020 tarihinde Beden Psikoterapisi Sertifikalı Klinik Psikoloji Programı yüksek lisans öğrencilerine proje hakkında bilgi verilmiş, bireysel psikolojik destek görüşmelerin planlanması hakkında fikir paylaşımı yapılmıştır.
-
2 Ekim 2020 tarihinde, proje okulu öğretmenleri ve idarecileri ile Okuldayız: Üsküdar Projesi 2020-2021 eğitim öğretim yılı için bir koordinasyon toplantısı yapılmıştır. Proje faaliyet planlamaları konusunda öğretmenlerin görüş ve önerileri alınmıştır.
-
9 Ekim 2020 tarihinde, “Okuldayız: Üsküdar Projesi” kapsamında yürütülecek olan öğretmen paylaşım grubu faaliyetlerinin planlanması için öğretmenler ve faaliyet yürütücüleri ile birlikte koordinasyon toplantısı yapılmıştır.
-
27 Ekim 2020 tarihinde “Okuldayız Üsküdar Koordinasyon Toplantısı” gerçekleştirildi, projeye yeni dahil olan öğrencilere ve proje okulu öğretmenlerine yönelik proje tanıtımı ve onlarla birlikte faaliyet planlanması yapılmıştır. Aynı zamanda, her faaliyet için temsilcileri belirlenip çalışmaları hakkında bilgi verilmesi istendi. Toplantıya Maltepe Üniversitesindeen görev alacak öğretim elemanı/uzmanlar ve psikoloji ve sosyal hizmetler öğrencileri,felsefe, hemşirelik ve beslenme ve diyetetik öğrencileriyle ile birlikte; Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneğinden Prof. Dr. Bülent Coşkun, Üsküdar İlçe Sosyal Hizmet Merkezi Müdür Yardımcısı Uzman Psikolog Elif Cansu Demirci, Üsküdar Kaymakamlığı Projeler Birimi Koordinatörü Hüseyin Karaman, Üsküdar İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü AR-GE Ofisi Koordinatöründen Sabahat Özgül katılım göstermiştir. Program afişi ektedir (EK:5)
-
17 Kasım 2020 tarihinde, “Okuldayız: Üsküdar Projesi” kapsamında yürütülen ve yürütülmesi planlanan sağlık faaliyetlerinin geliştirilmesi ve planlanması için faaliyet yürütücüleri ile birlikte koordinasyon toplantısı yapılmıştır.
-
18 Kasım 2020 tarihinde “Çocuklarla Birlikte” Projesi kapsamında destek verilen gençlerle bir araya gelmiş ve yapılabilecek grup çalışmaları tanıtılarak, gençlerin fikir ve önerileri alınmıştır. Toplantıya Maltepe Üniversitesi Yabancı Diller Eğitimi Bölümünden Prof. Dr. Gürkan Doğan, Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneği Başkanı Prof. Dr. Bülent Coşkun, Kocaeli Üniversitesi, Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümünden Prof. Dr. Ayşen Coşkun ve Maltepe Üniversitesi Felsefi Danışmanlık yüksek lisans öğrencisi Hülya Poyraz katılım göstermiştir.
-
20 Kasım 2020 tarihinde, “Okuldayız: Üsküdar Projesi” kapsamında yürütülmesi planlanan psikoloji ve çocuk gelişimi bölümü faaliyetleri konusunda faaliyet yürütücüleri ile birlikte bir faaliyet planlama toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
Doç. Dr. Özden Bademci, Doç.Dr. Esma Figen Karadayı, Dr. Öğr. Üyesi Narin Bağdatlı Vural, Dr. Öğr. Üyesi Seher Yurt, ve psikoloji ve sosyal hizmetler öğrencileri,felsefe, hemşirelik ve beslenme ve diyetetik öğrencileri ile birlikte; Üsküdar İlçe Sosyal Hizmet Merkezi Müdür Yardımcısı Uzman Psikolog Elif Cansu Demirci, Üsküdar Kaymakamlığı Projeler Birimi Koordinatörü Hüseyin Karaman ile 23 Kasım 2020 tarihinde proje okulundaki çocukların ailelerine ulaşmak ve devam sorunu yaşayan çocukların durumlarına görüşmek için "Uzaktan Eğitim Sürecini Üsküdar Kaymakamlığı, Üsküdar İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ve Proje Okulu idareci ve Öğretmenleri İle Değerlendirme Toplantısı " gerçekleştirilmiştir.
-
4 Aralık 2020 tarihinde, “Okuldayız: Üsküdar Projesi” kapsamında yürütülen ve yürütülmesi planlanan felsefe bölümü faaliyetleri konusunda faaliyet yürütücüleri ile birlikte bir süreç değerlendirme toplantısı yapılmıştır.
-
7 Aralık 2020 tarihinde “Okuldayız: Üsküdar Projesi” kapsamında yürütülmesi planlanan çocuk gelişimi ve psikoloji bölümleri faaliyetlerinin uygulama örneği faaliyet yürütücüleri ve öğrencileri ile birlikte yapılmıştır.
-
8 Aralık 2020 tarihinde, “Okuldayız: Üsküdar Projesi” kapsamında yürütülen faaliyetlerin değerlendirilmesi için okul öğretmenleri , idarecileri, proje koordinatörleri ve temsilci öğrenciler ile birlikte bir süreç değerlendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
24 Aralık 2020 tarihinde Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında Üsküdar Kaymakamlığı ve Sosyal Hizmetler Müdürlüğü işbirliği ile, Üsküdar Kaymakamı Murat Sefa Demiryürek ve Maltepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Betül Çotuksöken’in katılımları ile koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
31 Aralık 2020 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında yürütülmesi planlanan aile destek çalışmaları konusunda faaliyet yürütücüleri ile birlikte bir faaliyet planlama toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
19 Ocak 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında yürütülmesi planlanan aile destek çalışmaları konusunda faaliyet yürütücüleri ve okul öğretmenleri ile birlikte ailelere ulaşım ve planlanan çalışmalar konusunda bir koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
21 Ocak 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi Sınıf Ekibi Öğrencileri ve Danışman Hocalarıyla güz dönemi çalışmaları konusunda bir Süreç Değerlendirme Toplantısı yapılmıştır. Ekiplerin güçlü ve gelişime açık yönleri üzerine görüşülmüştür. 2. dönem çalışmaların nasıl daha iyi geliştirilebileceğine dair fikir paylaşımında bulunulmuştır.
-
1 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 7-A ve 7-B sınıf ekipleri ile aile çalışmaları toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu sınıflar özelinde aileler ile birlikte nasıl çalışmalar yürütülebileceği görüşülmüştür.
-
2 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 5-A ve 5-B sınıf ekipleri ile aile çalışmaları koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu sınıflar özelinde aileler ile birlikte nasıl çalışmalar yürütülebileceği görüşülmüştür.
-
8 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 6-A ve 6-B sınıf ekipleri ile aile çalışmaları koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu sınıflar özelinde aileler ile birlikte nasıl çalışmalar yürütülebileceği görüşülmüştür.
-
9 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 5-C ve 6-A sınıf ekipleri ile aile çalışmaları koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu sınıflar özelinde aileler ile birlikte nasıl çalışmalar yürütülebileceği görüşülmüştür.
-
10 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında İlçe Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdür Yardımcısı Elif Cansu Demirci ve sosyal çalışmacı Merve Bulkurcu tarafından yapılan yüksek risk grubundaki çocukların aile incelemelerinin sonuçları, her bir çocuk özelinde "çocuk ve ailesi" için yapılacak çalışmalar sınıf öğretmenlerinin ve disiplinlerarası sınıf ekiplerinin katıldığı toplantıda tartışılmıştır.
-
15 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 8-A ve 8-B sınıf ekipleri ile aile çalışmaları koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir. Bu sınıflar özelinde aileler ile birlikte nasıl çalışmalar yürütülebileceği görüşülmüştür.
-
22 Şubat 2021 tarihinde, aile destek çalışmaların kapsamında, Öğrt. Gör. Zeynep Aközlü’nün öncülüğünde, sınıf ekibi üyeleri ve öğretmenlerinin destekleriyle 7-A ve 7-B sınıfı velileri ile veli-uzman buluşması gerçekleşmiştir. Toplantıya 13 aile katılmıştır.
-
24 Şubat 2021 tarihinde, aile destek çalışmaların kapsamında, Dr. Öğr. Üyesi Demet Avcı Alpar’ın öncülüğünde, sınıf ekibi üyeleri ve öğretmenlerinin destekleriyle 8-A ve 8-B sınıfı velileri ile veli-uzman buluşması gerçekleşmiştir.
-
25 Şubat 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında aileler için gerçekleşmesi hedeflenen okuma-yazma eğitiminin planlanması ve halihazırda gerçekleştirilmeye başlanan aile çalışmaları hakkında deneyim ve fikir paylaşımı yapılması için bir toplantı gerçekleştirilmiştir.
-
26 Şubat 2021 tarihinde, aile destek çalışmaların kapsamında, Dr. Öğr. Üyesi Hasret Saygı’nın öncülüğünde, sınıf ekibi üyeleri ve öğretmenlerinin destekleriyle 6-B ve 6-C sınıfı velileri ile veli-uzman buluşması gerçekleşmiştir.
-
3 Mart 2021 tarihinde, aile destek çalışmaların kapsamında, Dr. Öğr. Üyesi Şule Aktaç’ın öncülüğünde, sınıf ekibi üyeleri ve öğretmenlerinin destekleriyle 5-C ve 6-A sınıfı velileri ile veli-uzman buluşması gerçekleşmiştir.Toplantıya 13 aile katılmıştır.
-
3 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 5-A ve 5-B sınıf ekipleri ile aile çalışmaları koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir. Aile destek çalışmaların kapsamında 7 Mart 2021 tarihinde yapılması planlanan ilk veli-uzman buluşmasının planlaması yapılmıştır.
-
7 Mart 2021 tarihinde, aile destek çalışmaların kapsamında, Arş. Gör. Ayça Evkaya Acar’ın öncülüğünde, sınıf ekibi üyeleri ve öğretmenlerinin destekleriyle 5-A ve 5-B sınıfı velileri ile veli-uzman buluşması gerçekleşmiştir.Toplantıya 9 aile katılmıştır.
-
8 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 6-B ve 6-C Aile çalışmaları ekibi ile özellikle ulaşılamayan ailelere erişim konusunda bir sistem geliştirmek üzere planlama toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
11 Mart 2021 tarihinde, Valilik ve Üsküdar Kaymakamlığı işbirliğinde gerçekleştirilen Roman vatandaşların ihtiyaçlarını tespit etmek üzere yapılmakta olan anket çalışmasına Okuldayız: Üsküdar proje ekibini nasıl katkıda bulunabileceği konusunda bir işbirliği toplantısı gerçekleştirilmiştir.12-16 Mart arası anket çalışmalarına proje ekibinin de destek sağlaması kararlaştırılmıştır.
-
15 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında,genç Roman Eğitim Gönüllüleri ile aile çalışmaları konusunda işbirliği geliştirmek üzere bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Her sınıf ekibine bir Roman Eğitim Gönüllüsünün dahil olması kararlaştırılmbgvvvvvvvvvvvvvvnıştır.
-
16 Mart 2021 tarihinde, Bosch firması ile SOYAÇ projeleri konusunda bir işbirliği toplantısı gerçekleştir**;ilmiştir. SOYAÇ Modeli ve projeleri hakkında ilgili temsilcilere bilgi verilmiş, birlikte işbirlikleri hakkında fikir paylaşımı yapılmıştır.
-
17 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında,proje okulu ailelerinin talepleri üzerine ailelere Okuldayız: Üsküdar-"Günümüzde İnternet: Avantajları ve Dezavantajları" başlıklı bir seminer Öğr. Gör. Nesteren Gazioğlu tarafından verilmiştir. Semiere 16 aile katılmıştır.
-
24 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında İlçe Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdür Yardımcısı Elif Cansu Demirci ve sosyal çalışmacı Merve Bulkurcu tarafından yapılan yüksek risk grubundaki çocukların aile incelemelerinin sonuçları, her bir çocuk özelinde "çocuk ve ailesi" için yapılacak çalışmalar 5-A ve 5-B sınıf öğretmenlerinin ve disiplinlerarası sınıf ekiplerinin katıldığı toplantıda tartışılmıştır.
-
25 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesinde görev alan gönüllü üniversite öğrencileri için "Resim İle Kendilerini Keşif Yolculuğu" başlıklı bir atölye çalışması Sepehr Roshanshomal yürütücülüğünde gerçekleşmiştir.
-
25 Mart 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında Marmara Eğitim Vakfı işbirliği ile bölgedeki ailelere okuma-yazma eğitimin verilmesi için koordinasyon toplantısı gerçekleşmiştir. Projeye eğitim fakültesinden 31 öğrencinin katılması ve okuma-yazma eğitimlerinin yürütülmesinde kolaylaştırıcı olarak görev almaları kararlaştırılmıştır.
-
31 Mart 2021 tarihinde,Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında İlçe Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdür Yardımcısı Elif Cansu Demirci ve sosyal çalışmacı Merve Bulkurcu tarafından yapılan yüksek risk grubundaki çocukların aile incelemelerinin sonuçları, her bir çocuk özelinde "çocuk ve ailesi" için yapılacak çalışmalar 5-C ve 6-A sınıf öğretmenlerinin ve disiplinlerarası sınıf ekiplerinin katıldığı toplantıda tartışılmıştır.
-
1 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında, çocuk yaşta evliliklerin önlenmesi için okul temelli toplum çalışmaları hakkında Üsküdar Kaymakamlığı, Üsküdar İlçe Emniyet Müdürlüğü Çocuk Büro Amirliği ile birlikte bilgi paylaşımı toplantısı gerçekleştirilmiştir. Toplantıya Tetkik Hakim Gökçe Bahar Öztürk, Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Daire Başkanlığı Müdürü Eren Dedekli, Üsküdar İlçe Sosyal Hizmetler Mdr. Yrd Psk. Elif Cansu Demirci, Üsküdar İlçe Emniyet Müdürlüğü Çocuk Büro Amirliği’nden Mustafa Aslan ve Üsküdar Kaymakamlığı Projeler Koordinatörü Hüseyin Karaman katılmıştır.
-
1 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında, bahar döneminde yer alacak olan üniversite öğrencileri ve danışman hocaları ile süreç değerlendirme ve koordinasyon toplantısı gerçekleştirilmiştir. Yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiş, fikir ve deneyim paylaşımında bulunulmuştur.
-
2 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında, bahar dönemi aile çalışmalarının koordinasyonu ve okuma yazma eğitiminin aile çalışmalarına dahil edilmesi hakkında bir planlama ve bilgilendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
2 Nisan 2021 günü, Adalar İlçe Millî Eğitim Müdürlüğü Eğitimde İşbirliği Projesi kapsamında "Uzaktan Eğitimde Okul-Temelli Toplum Çalışmaları: SOYAÇ Örneği" başlıklı bir panel gerçekleştirilmiştir. Panelde Doç. Dr. Özden BADEMCİ, Doç. Dr. Figen KARADAYI, Dr. Öğr. Üyesi Narin BAĞDATLI VURAL, Dr. Öğr. Üyesi Seher YURT ve Öğr. Gör. Diğdem ENEREM sunum yapmıştır.
-
2 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesinde görev alan gönüllü üniversite öğrencileri için "Resim İle Kendilerini Keşif Yolculuğu 2" başlıklı bir atölye çalışması Sepehr Roshanshomal yürütücülüğünde gerçekleşmiştir.
-
16 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar projesi kapsamında, bahar dönemi aile çalışmalarının koordinasyonunun planlaması ve aile çalışmalarının yapılandırılması konularında, aile çalışmalarında yer alan öğretim elemanları ile toplantı gerçekleştirilmiştir.
-
16 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisinin ilk semineri olan “Ruhsallığın Temelleri: Annenin Duygusal Yokluğu” başlıklı seminer Uzm. Klinik Psik. Ebrar Aydoğan tarafından gerçekleştirilmiştir.
-
18 Nisan 2021 günü, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında, 5A-5B aile çalışmaları ekibi aileler ile bir araya gelmiş ve aile çalışmaları ekibinde yer alan Arş. Gör. Esma Oğuz “Covid Döneminde Beslenme” başlıklı sunum yapmıştır.
-
18 Nisan 2021 tarihinde Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında, 7A-7B aile çalışmaları ekibi aileler ile bir araya gelmiş ve aile çalışmaları ekibinde yer alan Psk. Nisa Demir ve Psk. Fatoş Kaytan “Ergenlik Döneminde Aile içi İletişim” başlıklı sunum yapmıştır.
-
19 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi aile destek grupları kapsamında, “Ramazanda Beslenme” başlıklı bir etkinlik gerçekleştirilmiştir. Eğitimde Doç. Dr. Fatma Esra —-----------Güneş sunum yapmıştır.
-
22 Nisan 2021 tarihinde Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında, Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisinin ikinci semineri Doç. Dr. Özden Bademci’nin “Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları: SOYAÇ Örneği” başlıklı sunumu ile gerçekleştirilmiştir.
-
22 Nisan 2021 Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında İlçe Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdür Yardımcısı Elif Cansu Demirci ve sosyal çalışmacı Merve Bulkurcu tarafından yapılan yüksek risk grubundaki çocukların aile incelemelerinin sonuçları, her bir çocuk özelinde "çocuk ve ailesi" için yapılacak çalışmalar 6-A, 6B, 6C ve 8A sınıf öğretmenlerinin ve disiplinlerarası sınıf ekiplerinin katıldığı toplantıda tartışılmıştır.
-
22 Nisan 2021 Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında Ege Maltepe ile “Viola Spolin Tiyatro Metodu” başlıklı söyleşi proje ekibinin katılımı ile gerçekleştirilmiştir.
-
29 Nisan 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar: Projesi kapsamında, Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisinin üçüncü semineri Doç. Dr. Esma Figen Karadayı tarafından verilen “ Sosyokültürel Yaklaşımla Soyaç Modeli ve Uygulamaları” başlıklı sunumu ile gerçekleştirilmiştir.
-
29 Nisan 2021 tarihinde Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında, projede yer alan öğretim üyeleri ve koordinasyon ekibinin katılımı ile “Süreç Değerlendirme Çalıştayı” gerçekleştirilmiştir.
-
3 Mayıs 2021 tarihinde Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında 6B- 6C Aile Çalışmaları ekibi aileler ile bir araya gelmiş ve Uzm. Dyt. Meltem Baykan “Covid 19 Dönemi Beslenme” başlıklı sunumu yapmıştır.
-
3 Mayıs 2021 tarihinde Okuldayız: Üsküdar Projesi Kapsamında 8A aile ve disiplinlerarası sınıf ekipleri özelinde koordinasyon ve süreç değerlendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
4 Mayıs 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesinde görev alan gönüllü üniversite öğrencileri için "Resim İle Kendilerini Keşif Yolculuğu 3" başlıklı bir atölye çalışması Sepehr Roshanshomal yürütücülüğünde gerçekleşmiştir.
-
6 Mayıs 2021 tarihinde, "Okuldayiz Üsküdar" Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisi kapsamında, Öğr. Gör. Didem Enerem “Benimle Oynar mısın?" başlıklı bir sunum vermiştir.
-
6 Mayıs 2021 tarihinde,Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında İlçe Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Müdür Yardımcısı Elif Cansu Demirci ve sosyal çalışmacı Merve Bulkurcu tarafından yapılan yüksek risk grubundaki çocukların aile incelemelerinin sonuçları, her bir çocuk özelinde "çocuk ve ailesi" için yapılacak çalışmalar 7-A ve 7-B sınıf öğretmenlerinin ve disiplinlerarası sınıf ekiplerinin katıldığı toplantıda tartışılmıştır.
-
8 Mayıs 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında 8A-8B Aile Çalışmaları ekibi, aileler ve Uzm. Klinik Psik. Ebrar Aydoğan ile bir araya gelmiş “Gençlik/Ergenlik Dönemi Üzerine Paylaşım Buluşması” başlıklı toplantıyı gerçekleştirmişlerdir.
-
9 Mayıs 2021 tarihinde, Okuldayız Üsküdar Projesi kapsamında 7A-7B Aile Çalışmaları ekibi, aileler ile bir araya gelmiş “Anneler Günü ve Bayramlaşma Buluşması” başlıklı toplantıyı gerçekleştirmişlerdir.
-
18 Mayıs 2021 tarihinde, "Okuldayiz Üsküdar" Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisi kapsamında, Uzman Gelişim Psik. Sinem Özen Canpolat “İlişkilerde Nasıl İyileşiriz?" başlıklı bir sunum vermiştir.
-
20 Mayıs 2021 tarihinde, "Okuldayiz Üsküdar" Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisi kapsamında, Dr. Karol Darsa “Benimle “Travma Tedavisinde Yapılan Beş Yaygın Yanlış" başlıklı bir sunum vermiştir.
-
22 Mayıs 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında 7A-7B Aile Çalışmaları ekibi, aileler ile bir araya gelmiş ve Prof. Dr. Ayşe Kılıç, Buse Özpineci ve Hanife Nur “Sağlık Hizmetlerinden Nasıl Faydalanırız?” başlıklı sunumu yapmıştır.
-
27 Mayıs 2021 tarihinde, "Okuldayiz Üsküdar" Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisi kapsamında, Uzman Psik. Neşe Karabekir “Prenatal/Perinatal Deneyimler Bağlamında Çocukluk Çağı Travmaları" başlıklı bir sunum vermiştir.
-
1 Haziran 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesi kapsamında 5A-5B Aile Çalışmaları Ekibi ile 2021 bahar dönemi süreç değerlendirmesi toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
1 Haziran 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar Projesinde görev alan gönüllü üniversite öğrencileri için "Resim İle Kendilerini Keşif Yolculuğu 4" başlıklı bir atölye çalışması Sepehr Roshanshomal yürütücülüğünde gerçekleşmiştir.
-
3 Haziran 2021 tarihinde "Okuldayız Üsküdar" Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Seris kapsamındaki, Dr. Öğr. Üyesi Narin Bağdatlı Vural’ın “Okul Sosyal Çalışması: SOYAÇ Örneği" başlıklı bir sunum vermiştir.
-
8 Haziran 2021 tarihinde "Okuldayız Üsküdar" Beden Odaklı Travma Bilgisine Dayalı Eğitim Uygulamaları Seminer Serisi kapsamında , Prof. Dr. Ayşen Coşkun’un "Şiddetin Çocuk ve Gençler Üzerinde Etkisi" başlıklı bir sunum vermiştir.
-
10 Haziran 2021 tarihinde, okul öğretmenleri ve danışman üniversite hocaları ile "Okuldayız Üsküdar Projesi’nin” değerlendirildiği bir süreç değerlendirme toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
29 Haziran 2021 tarihinde, Okuldayız: Üsküdar projesi kapsamında, proje ekibi ile “2020-2021 Dönemi Proje Kapanış Çemberi” toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
2 Temmuz 2021 tarihinde, Compassionate Inquıry/Şefkatli Sorgulama Eğitimi kolaylaştırıcılarından Dr. Nilay Alacalı ve katılımcılar ile tanışma toplantısı gerçekleştirilmiştir.
-
PROJE KAPSAMINDA DÜZENLENEN FAALİYETLER
A) Sınıf Öğretmenlerinin Koordinasyonunda Çocuk Destek Çalışmaları
A.1. Disiplinlerarası Sınıf Ekipleriyle Akran Temelli Terapötik Grup Desteği
Bağlanma İlişkisinin Tesisi Yoluyla Akran Temelli Terapötik destek vermek bu grubun temel çalışma ilkesidir (1,2). Ancak koşullar nedeni ile Okuldayız Üsküdar projesinde çalışmaların bu yıl çevrimiçi olması ve yüz yüze çalışmaların yapılamaması nedeni ile akran grubunun da çalışmalarında değişikliklere gidilmiştir. Projede Üsküdar’da bir ortaokul bünyesinde sürdürülen Soyaç çalışmaları çeşitli alanlardan gelen öğrencilerden ve sınıf öğretmenlerinden oluşan sınıf temelli ekipler olarak planlanmıştır. Akran Desteği çalışmaları da bu doğrultuda sınıf ekipleri temelinde düşünülmüştür. Bu amaçlara Maltepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğrencileri arasından çocuklarla çalışma motivasyonu yüksek 14 öğrenci ve geçen yılın çalışmalarından deneyimli 2 gönüllü öğrenci belirlenmiştir.
Proje kapsamında, düzenli eğitim ve süpervizyonlarla desteklenen Psikoloji Bölümü öğrencileri “bağlanma ilişkisinin tesisi yoluyla akran temelli terapötik yaklaşım” modeli ile destek gereksinimi olan çocuklara sınıf ekipleri bünyesinde ve disiplinler arası öğrencilerden oluşan sınıf ekipleri çalışmalarında belirlenen talepler doğrultusunda oyun temelli grup etkinliği ve bireysel psikososyal destekler vermeleri düşünülmüştür. Psikoloji öğrencileri akran temelli destek ilkeleri konusunda eğitim ve süpervizyon aldıkları için bu tür bireysel ve grup çalışmalarındaki ilkeleri koruyucu ve yol gösterici rol oynayabilirler. Projede sınıf ekipleri temel çalışma birimi olması nedeniyle psikoloji öğrencilerinin önereceği etkinlikler veya psikososyal destekler ekip arkadaşları ile birlikte planlanacaktır. Sınıf ekipleri karar verici birimler olması nedeniyle Psikoloji öğrencileri Maltepe Üniversitesi özellikle Çocuk Gelişimi Bölümü öğrencileri ve diğer ilgili öğrenciler ile işbirliğinde çocukların okula ve gruba bağlanmalarını destekleyici öncelikle oyun ve sonra bireysel destek çalışmalar düzenleyebilirler ve işbirliği içinde oluşturulan grup kararları sonucu gereksinimi olan öğrencilerle eşleşerek akran desteği verebilirler (2). Ancak sınıf ekipleri kendi içinde bağımsız birimler olması nedeni ile psikoloji öğrencilerinin akran desteği çalışmaları grup kararlarına bağlı olarak belirlenir.
Psikoloji öğrencileri uygulama başlamadan önce çalışma ortamı, özellikleri, bireysel ve grup ilişkileri ve çeşitli akran desteği ilkeleri konularında bilgiler alarak ve okumalar yaparak hazırlanmışlardır. Uygulama sırasında ise çocuklarla her buluşmadan önce ve sonra öğrenciler süpervizyon alarak deneyimleri üzerine destekleneceklerdir (3). Psikoloji öğrencilerinin öncelikli hedefleri, içinde bulundukları ekiplerde grup ruhunu geliştirici ilkeler doğrultusunda ilişkiler kurmak ve bu grubu güvenli bir ortam yapmaya katkıda bulunmaktır. Ancak grup ilişkileri geliştirildikten sonra bireysel destekler de uygulanabilir.
Bu destek programı kapsamında, Psikoloji Bölümü öğrencileri, çocuklar ile sınırlarının belli olduğu güvenli bağlanma ilişkileri kurarak ve güvenli bir grup ortamı yaratarak çocukların duygusal ve sosyal gelişimlerini desteklemeyi, eğlenceli ve eğitsel faaliyetlerde bulunarak onların motivasyonlarını arttırmayı ve rol model olmayı hedeflemektedirler (4).
Grup içinde çocukların isteklerini dikkate alarak yapılacak oyun ve eğitim etkinliklerinde onların gruba bağlanmaları, kendi hedefleri üzerinde düşünmeleri, psikolojik dayanıklılıklarının geliştirilmesi, akademik başarılarının artırılması amaçlanmaktadır (5).
Etkinlik ve ilişkiler sonucunda çocukların yaratılan bu farklı ortamda bir süreklilik içinde duygu, düşünce ve davranışlarında değişimler olması bilişsel yapılarının yeniden düzenlenmesi beklenmektedir (6,7,8,9).
Tüm etkinlikler sistem yaklaşımı ile oluşturulan disiplinlerarası sınıf ekip çalışmalarında belirlenecek öğretmen ve ekiplerin talepleri doğrultusunda bireysel veya grup destek çalışmaların başlatılması düşünülmektedir (3).
1.Bademci, H. Ö., Karadayı, E. F., & De Zulueta, F. (2015). Attachment intervention through peer-based interaction: Working with Istanbul's street boys in a university setting. Children and Youth Services Review, 49, 20-31.
2.Bademci, Ö. H., & Karadayi, F. E. (2013). Working with street boys: Importance of creating a socially safe environment through social partnership, and collaboration through peer-based interaction. Child Care in Practice, 19(2), 162-180.
3.Karadayı, E. F. University-Community Partnership for Prevention of Early School Leaving With Attachment Based Eco-systemic Approaches, SOYAC good practices Socio-Cultural Approach for Prevention of Early School Leaving. Policies and practices for prevention of Early School Leaving, 36.
4.Bodrova, E., & Leong, D. J. (2015). Vygotskian and Post-Vygotskian Views on Children's Play. American Journal of Play, 7(3), 371-388.
5.Engeström, Y. (1999). Activity theory and individual and social transformation. Perspectives on activity theory, 19(38), 19-30.
6.Roth, W. M., & Lee, Y. J. (2007). “Vygotsky’s neglected legacy”: Cultural-historical activity theory. Review of educational research, 77(2), 186-232.
7.Chaiklin, S. (2003). The zone of proximal development in Vygotsky’s analysis of learning and instruction. Vygotsky’s educational theory in cultural context, 1(2), 39-64.
8. Levykh, M. G. (2008). The affective establishment and maintenance of Vygotsky’s zone of proximal development. Educational theory, 58(1), 83-101.
9.Bademci, H. Ö., Karadayı, E. F., Pur Karabulut, İ. G., & Bağdatlı Vural, N. (2018). Öğrencilerin Özsaygılarının Artırılması Yoluyla Okul Terkinin Önlenmesi. Türk Psikoloji Yazilari.
A.2. Rol Model Olarak Roman Eğitim Gönüllüleri
Faaliyet Koordinatörü: Nazan Haydari Pakkan
Albert Bandura (1977)’nin sosyal öğrenme kuramı, gözlem ve rol modellerinin gençlerin öğrenme süreçlerinde kritik rol oynadığına vurgu yapar. Pozitif deneyim ve tecrübeleri sergileyen rol modellerin, gençlerin başarı faktörünü değerlendirmeleri, özgüvenlerini pekiştirmeleri ve kendi kapasitelerini ortaya çıkarmalarında önemli etkileri vardır. Bu çalışmad,a üniversite eğitimlerine devam eden, kendi alanlarında başarılı olmuş ve farklı projelerde çalışan Roman eğitim gönüllüleri, Roman gençler ve çocuklar için rol model olarak Okuldayız Üsküdar projesine dahil oldular.
Roman eğitim gönüllüleri, Okuldayız Üsküdar projesinin genel yapısı içinde oluşmuş aile ve sınıf ekiplerine kendi tercih ve öncelikleri de dikkate alınarak katıldılar. Çalışma, 8 Roman eğitim gönüllüsünün katılımıyla Şubat ve Haziran 2021 döneminde gerçekleşti. Ekiplerin belirlediği çalışma prensiplerini takip ederek Roman eğitim gönüllüleri kendi yetkinlikleri ve Roman kimlikleri ile ekiplerdeki çocuklar ile iletişimi artırmaya ve rol model olarak çocukların kendi güçlü yanlarının farkına varmalarına ve istediklerini başarabileceklerine dair bir inanca sahip olmalarına destek verdiler. Süreç içerisinde kendilerini nasıl değerlendirdiklerine ve gözlem ve önerilerine ilişkin paylaşımlarda bulunmak üzere gönüllüler ile her iki haftada bir süpervizyon yapıldı.
Çalışmaya katılan Roman eğitim gönüllüleri:
Ayça Tutal, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Kamu Yönetimi Öğrencisi /European Roma Rights Centre
Damla Ölgen, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğrencisi
Ebru Ertaş, European Roma Rights Center / İzmir Büyükşehir Belediyesi
Emre Balon, Trakya Üniversitesi Bankacılık Bölümü Öğrencisi
Psk. Fatoş Kaytan, SWPS Üniversitesi Klinik Psikoloji Yüksek Lisans Öğrencisi /Roman Hakları Derneği
Kiraz Şahin, Müzik Öğretmeni, Ege Üniversitesi Türk Musikisi ve Devlet Konservatuarı Ses Eğitimi
Leyla Kaytan, İstanbul Medipol Üniversitesi Radyoterapi Öğrencisi Serkan Baysak, Roma Education Fund
Tugay Aslım, Ege Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğrencisi / Gürce Sosyal Etki Tuğçe Tutal, Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuar Öğrencisi / Roman Hakları Derneği
Roman eğitim gönüllüleri kendilerinin rol model olarak oynayabilecekleri rollerin daha çok farkına vardır. Gönüllülerin yoğun programlarından ve online ortamın getirdiği kısıtlardan kaynaklı toplantılar her zaman tam katılımlı olarak gerçekleştirilemese bile Roman eğitim gönüllülerin projedeki varlıkları çalışılan grupların farklı açılardan değerlendirilmesi ve yeni etkileşim modelleri geliştirilmesi için etkili oldu.
Kaynakça
-
Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
A.3. Okul Sosyal Çalışması
Yürütücü: Dr. Öğr. Üyesi Narin Bağdatlı Vural, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü
Disiplinlerarası ve ekip çalışmasını önemseyen, öğrenciyi çevreleyen aile, okul ve toplum işbirliğinin geliştirilmesini hedefleyen SOYAÇ bünyesinde sürdürülen okul temelli toplum çalışmaları kapsamında yürütülmekte olan okul sosyal çalışmasında ekolojik sistem yaklaşımı temel alınarak hareket edilmektedir. Çocuğun çevresini saran her bir sistem (okul, aile, arkadaş çevresi, mahalle, sosyo-kültürel ve ekonomik durum) onun her tikel sorununa etki eder ve bu nedenle çocukla çevresi arasındaki etkileşimdeki uyumsuzlukların keşfedilmesi ve ilişkilerin dönüşümü konusunda çalışmaları yürütülmesi gerekir (1). Okul sosyal çalışmacılarının çocuğun hem akademik başarısına hem de okul içi uyum sorunlarına etki eden faktörlere yönelik öğretmenler, okul idaresi ve diğer okul çalışanları ile bilgi paylaşma ve sorunların çözümünde işbirliği sağlama; ekip çalışması çerçevesinde öğrencilere, ailelere ve okul çalışanlarına yönelik çeşitli eğitim programlarını takip etme ve değerlendirme; risk altında bulunan öğrencileri ve ailelerini destekleme; eğitim hakkının korunması konusunda savunuculuk yapma; aile ve okul arasındaki ilişkileri güçlendirme; öğrencilerin eğitim ihtiyaçlarını tespit etme; ailelerin, çocuklarının psiko-sosyal gelişim özelliklerini ve eğitim gereksinimlerini anlamalarına yardımcı olma; öğrencilerin yaşam koşullarını ve yaşadıkları mahallelerin koşullarını analiz etme; öğrencileri ve ailelerini gereksinim duydukları hizmetlerden ve kaynaklardan yararlanmaları için ilgili kurumlara yönlendirme ve takip etme; kurumlar arasında koordinasyonu gerçekleştirme; risk altında bulunan öğrencilere ve onların ailelerine daha iyi hizmetler sunmak için kaynakların tanımlanıp geliştirilmesi için toplumla işbirliği yapma; okul, aile ve toplum arasında ilişkileri değerlendirme gibi görevlerii bulunmaktadır (3, 2). Okul sosyal çalışmacılarının çokkültürcü demokratik bir toplum için okul içinde kültürel farklılıkları tanıyan ve bu farklılıkları bir zenginlik olarak gören kültürel farkındalığın yanı sıra kültürel yetkinlik geliştirmeleri, kendi önyargı ve kalıp yargılarıyla da başa çıkabilmeleri; toplumsal damgalamaların ve etiketlemelerin farkında olmaları, farklı kültürlerden birey ve gruplarların yaşadığı her türden ayrımcılığa ve baskıya karşı özgürleştirici çalışmalar yürütmeleri gerekir (2, 4, 5). Uygulamalı okul sosyal çalışmasında çocukların eğitim hakkına ulaşmasını engelleyecek/ güçleştirecek nedenlerin yarattığı olumsuz etkileri ortadan kaldırmayı amaçlayan müdahalelerde bulunulmuş; okul içinde bireysel ve kültürel farklılıkları tanıyan, bu farklılıkları kültürel bir zenginlik olarak gören, kaynakları erişim konusunda sosyal adalet anlayışını benimseyen bakış açısıyla çocukların ve ailelerin uluslararası ve ulusal mevzuatlara uygun olarak eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerden yaralanma hakkının korunması ve geliştirilmesi için çalışmalar yürütülmüştür.
Üsküdar: Okuldayız projesi içinde aile-okul-toplum etkileşimini önemseyerek yürütülen okul sosyal çalışmasında; ekolojik sistem yaklaşımına uygun olarak öğrenciyi çevreleyen, öğrencinin etkileşimde bulunduğu tüm sistemler göz önünde bulundurularak her türden ihmal ve istismara maruz kalan, okul terki riski ile karşı karşıya dezavantajlı çocukların akademik başarılarına ve okul içinde uyum sorunlarına etki eden faktörler okul içindeki ekip ve sınıf öğretmeni, rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğretmeninin, okul müdür yardımcısıyla birlikte tespit edilmiştir. Çözüm odaklı ve güçlendirmeyi hedefleyen bir anlayışla sınıf ekipleri içinde bilgi alışverişi sağlanmış, işbirliği gerçekleştirilmiş ve öğrenciler takip edilmiştir. Her sınıfın sorumlusu sosyal hizmet bölümü öğrencisi sınıf ekibi ile birlikte çocuğun takibini yapmış, ulaşılamayan ya da sorun yaşayan çocuğa yönelik olarak proje içindeki uzmanlara ya da kurumlara yönlendirmişlerdir.
Aile çalışmaları ekibinde yer alan sosyal hizmet bölümü öğrencileri sınıf ekibiyle birlikte ailenin çocuğun eğitim gereksinimini anlaması ve eğitim hakkını desteklemesi için aile ile okul arasındaki ilişkileri güçlendirmeyi hedefleyen çalışmalar yürütmüşlerdir. Ailelerin demografik özelliklerini, kültürel yapısını, yaşam tarzını, aile içinde ve çevrelerindeki diğer sistemlerle ilişkilerini tespit etmek amacıyla ilgili kurumlarda çalışan sosyal çalışmacıların ev ziyaretlerini de kapsayacak şekilde aileler için sosyal inceleme yapılması organize edilmiştir. Sosyal inceleme raporları kurum yetkilileri tarafından ilgili sınıfın ekibine ve sınıf öğretmenine, rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğretmenine sunulmakta ve hane durum tespiti konusunda vaka tartışmaları ve danışmanlık yapılmıştır.
Çeşitli hizmetlerden ve kaynaklardan öğrencilerin ve ailelerin yararlanması konusunda yönlendirme yapılmış ve bu hizmetlerin sunumu ve yarattığı etki takip edilmiştir.Çocuğun yüksek yararı gözetilerek gerekli durumlarda Kaymakamlık, Üsküdar İlçe Sosyal Hizmet Merkezi,, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, Üsküdar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV), Üsküdar Romanları Platformu, Toplum Ruh Sağlığı Merkezi, İlçe Emniyet Çocuk Büro, İstanbul Marmara Eğtiim Vakfı gibi kurumlar arasında koordinasyon ve işbirliği sağlanmıştır. Üsküdar Sosyal Hizmet Merkezi yetkililerinin belirttiği üzere Okuldayız: Üsküdar projesi kapsamında 102 hanede inceleme yapılmış, 276 çocuğa ulaşılmış ve ilgili mevzuatların olanak verdiği şekilde hizmetlerden yaralandırılmıştır. İstanbul Marmara Eğitim Vakfı tarafından koordine edilen yetişkinler için online okuma yazma etkinliği de çocukların okuma yazma bilmeyen ailelere ve topluma hizmet çalışmalarından biridir.
Kaynakça
-
Dupper, D ( 2013), Okul Sosyal Hizmeti, Çev. Y. Özkan, E.G Çifci, Kapital Yayınarı, Ankara.
-
Jarolmen, (2017), Okul Sosyal Hizmeti: Bir Uygulama Klavuzu, çev.ed. Y.Özkan, Nika Yayınları, Ankara
-
Özbesler, C- Duyan, V. ( 2009) Okul Ortamında Sosyal Hizmet, Eğitim ve Bilim, 34, 154.
-
Özgür, Özge; (2010); Çokkültürcü Sosyal Hizmet: Eleştirel Bir Bakış; “ Toplum ve SOSYAL Hizmet, Cil 21, Sayı, 2 ; ss:89-104
-
Uzunaslan Ş. , Gökçearslan Çifci, E. (2019). Sosyal Hizmet Uygulamalarında Kültürel Yetkinliği Geliştirmenin Önemi. Toplum ve SOSYAL Hizmet, Cilt 30, Sayı 1. Ss. 213-230
A.4. Terapötik Akran Desteği: Bireysel ve Grup Çalışmaları
Faaliyet Koordinatörü: Doç. Dr. Esma Figen Karadayı
Dezavantajlı çocukların gelişimine yardımcı olmak, okul sisteminin ve toplumsal yaşamın dışında bırakılmamaları için projeler yürüterek onlara destek vermek Maltepe Üniversitesi Soyaç Merkezi’nin en temel hedeflerindendir. Bu amaçla geliştirilmiş olan Soyaç Modeli hedeflerine ulaşabilmek için sistem anlayışına ve travma bilgisine dayanan terapötik akran desteği ile bağlanma temelli bireysel ve grup çalışmalarına dayanmaktadır (1, 2, 3). Üniversite toplum kurumları arasındaki işbirliği, disiplinler arası çalışmalarla kurumlar arası ilişkilerin güçlendirildiği bir sistem içinde çocukların üniversite öğrencileri ile eşlenerek güvenli ve destekleyici ilişkiler kurarak terapötik akran desteği almaları önemli görülmektedir. Ayrıca yeniden yaratılan çocuk gelişimine uygun ilkelere dayanan sosyokültürel ortamlarda eğitici ve eğlendirici etkinlikler içinde bireysel ve grup bağlanma ilişkileri tesisi ile çocukların bilişsel gelişimlerini yeniden yapılandırdıkları bilinmektedir (4).
Sosyo kültürel kurama ve Vygotsky’e göre göre çocuklar doğrudan öğretme tekniği yerine çeşitli materyallerden yararlanarak içinde bulunulan ortamlarda yaptıkları etkinlikler ve akranlar ile kurdukları güvenli ilişkiler içinde kişiler arası süreçten kişi içi süreçe aktarımlar yaparak kendiliğinden öğrenirler (5). Çocukların bilişsel gelişimi en yakın gelişim ortamlarında kurdukları ilişkiler ile aldıkları destek, kullandıkları her türlü materyal ve etkinlik türlerine göre oluşur. Sosyal ilişkiler içinde yer alan araç gereçler, birlikte oluşturulan kural ve ilkeler, rol model oluşturma ve özetle sosyal öğrenme yöntemi ile bilişsel gelişimin yeniden düzenlenmesinde belirleyici rol oynar. (6,7).
Terapötik Akran Desteği Grubu motivasyonu yüksek ve gönüllü psikoloji öğrencileri arasından seçilerek belirlenir. Bu öğrenciler iki dönem boyunca projeye ders bağlamında katılırlar sonra da gönüllü olarak devam edebilirler. Sosyokültürel kuram, gelişimsel travma, bağlanma ilişkileri, duygu düzenleme, grup ruhu, dayanıklılık gibi çeşitli konularda eğitimler alırlar, oyun gruplarında ve bireysel olarak çocuklarla bağlanma ilişkileri kurarak ve süper vizyonlar alarak onların bireysel gelişimlerini desteklerler.
Okuldayız Üsküdar projesinde bahar döneminde 16 psikoloji, 6 gönüllü öğrenci ve bir gönüllü psikoloji öğrencisi olarak toplam 23 öğrenci yer almıştır. Akran danışmanları on sınıf ekibine ikişer olarak dağılarak ekiplerde ve oyun gruplarında grup ruhunu yaratmada etkin rol almışlardır. Ayrıca bir ya da iki öğrenci ile eşlenerek onlara grupta veya bireysel olarak ulaşmaya çalışmışlardır. Çocuklara doğrudan veya aileleri vasıtası ile sürekli telefonla arayarak bağ kurmaya çalışmışlardır. Ailelerinin ilgisine de bağlı olarak bazı çocuklar ile bağlanma ilişkileri kurulmuş, bazılarının oyun gruplarına kazandırılması sağlanmıştır.
Çocuklar oyun gruplarında çok eğlenceli vakit geçirdiklerini devam etmek istediklerini ifade etmişlerdir. Çocukların gruplarda daha etkin olmaları, daha çok katılmaları, kendilerini ifade etmeleri, kurallara uymaları, örnek alma yoluyla becerilerini geliştirilmeleri gözlenmiştir. Bireysel akran desteği ilişkilerinde de benzer gelişimler göstermişlerdir. Çocuklar kendileri ve hedefleri üzerine düşünme, görüşmelerin süresini arttırma, yaz tatilinde de devam etme istekleri ile duygusal bağlarını ifade etmişlerdir. Ancak bu konuda da çocuklara psikolojik destek verilerek ayrılmaya hazırlanarak güçlendirilmeleri sağlanmıştır.
-
Bronfenbrenner, U. (1979). The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design. Cambridge, MA: Harvard University Press. (ISBN 0-674-22457-4)
-
Bademci, H.Ö., Karadayı, E. F. (2013). Working with Street Boys: Importance of Creating a Socially Safe Environment through Social Partnership, and Collaboration through Peer-based Interaction. Child Care in Practice, 19(2), 162-180.
-
Bademci, H. Ö., Karadayı, E.F. (2015). Attachment intervention through peer-based interaction: Working with Istanbul's street boys in a university setting. Children and Youth Services Review, 49, 20-31.
-
John-Steiner,V. And Mahn, H. (2012). Sociocultural Approaches to Learning and Development- A Vygotskian Framework. Educational Psychologist 31(3/4), 191-206.
-
Nakkula, M.J. (2009). Transforming self Control Through Peer Relationship. Reclaiming Children and Youth. volume 17, number 4, 35-40.
-
Fania, T. And Ghemi, F. (2011). Implications of Vygotsky’s Zone of Proximal Development (ZPD) in Teacher Education: ZPTD and Self-scaffolding. International Conference on Education and Educational Psychology (ICEEPSY) - Social and Behavioral Sciences. 29, 1549 – 1554.
A.5. Etki Şimdi: Sınıfta Oyunun Gücü
Faaliyet Koordinatörleri: Öğr. Gör. Diğdem ENEREM
Öğr. Gör. Gülşah AYDIN YEŞİLYURT
Öğr. Gör. Özlem İLKER
Çocuklar kendilerine has dünyalarında, bazen oyun gibi bir araç yoluyla desteklenmeye gereksinim duymaktadırlar. Oyun, çocukları hem gelişimsel açıdan hem de eğitimsel açıdan desteklemekte [1]; çocukların olumlu davranışlar kazanmalarında, sosyalleşmelerinde, empati becerisi kazanmalarında ve kendilerini ve dünyayı tanımalarında çocuklara yol gösterici olmaktadır [2]. Ayrıca, oyun aracılığıyla çocuklar kendi ilgi ve gereksinimlerinin farkına varabilir; bireysel, sosyal ve bilimsel yönden duyarlı ve farkındalığı yüksek olan bireyler olabilirler [3].
Eğitimin bireylerde davranış değişikliği meydana getirebilmesi için ancak, bu bireylerin eğitim sistemine devamlı olarak katılımlarının sağlanması gerekmektedir [4]. Alan yazın incelendiğinde, Roman çocukların eğitsel etkinliklere katılım ve okula devam oranlarının beklenen düzeyde olmadığı görülmektedir [5, 6]. Temel amacın, disiplinlerarası bütüncül bir model aracılığıyla öğrenciler ile terapötik bir ilişki kurarak okula devamlılıklarının arttırılmasına destek olabilmek olan bu proje kapsamında, sınıf ekiplerinde yer alan diğer ekip üyeleri ile birlikte, Çocuk Gelişimi Bölümü öğrencileri tarafından, belirlenen gün ve saat aralıklarında 5., 6., 7. ve 8. sınıf öğrencileri ile çevrimiçi oturumlar gerçekleştirilmiş ve çocuklarla grup dinamiği oluşturmayı hedefleyen oyun temelli farklı etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Bu etkinlikler, öğrencilerin sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek, bireysel farklılıkları tanımalarını ve sosyal olarak kaynaşmalarını sağlamak ve grup dinamiği oluşturabilmek için bir araç olarak kullanılmışlardır. Ayrıca, bu etkinlikler aracılığıyla öğrencilerin kendilerini, okul ve toplum ile bir bütün olarak algılamaları, kendi değerlerini inşa etmeleri ve destekleyici öğrenme ilişkileri içerisinde heyecanlarını ve meraklarını artırarak özgüven ve öğrenme motivasyonu kazanmaları amaçlanmıştır.
Bu projede, Çocuk Gelişimi Programından üç öğretim elemanı ile yedi ikinci sınıf ve iki ikinci sınıf öğrencisi yer almıştır. Öğretim elemanlarının rehberliğinde haftalık olarak yapılan toplantılarda, hem bölüm öğretim elemanları hem de bölüm öğrencileri tarafından çevrimiçi olarak gerçekleştirilebilecek bazı oyun temelli etkinlik önerileri hazırlanmıştır. Bu etkinlikler toplantı sırasında prova edilmiş ve etkinliklerin farklı sınıf düzeylerindeki öğrenciler ile nasıl uygulanabileceği üzerine tartışılmıştır. Öğrenciler ile gerçekleştirilmiş olan etkinlikler ve bu etkinliklerin çıktıları üzerinde durularak projede görevli öğrencilerin talepleri ve tüm sınıflara devam eden öğrencilerin gereksinimleri doğrultusunda var olan etkinlikler uyarlanmış ya da yeni etkinlikler planlanmıştır. Daha sonra Çocuk Gelişimi Programı öğrencileri, bu etkinlikleri sınıf ekipleri ile paylaşmışlardır. Toplantılarda bahsedilen etkinliklerin uygulanması şart koşulmamış; bu etkinlikler sınıf ekiplerine birer öneri şeklinde sunulmuştur. Bölüm öğrencileri tarafından görev aldıkları sınıf ekiplerindeki etkinlikler raporlaştırılmıştır.
Tüm bu çalışmalar sonucunda, ekip üyelerinin ve öğrencilerin birbirlerini daha yakından tanıma fırsatı elde ettikleri, öğrencilerin gruba aidiyet duyguları ile grup ile birlikte hareket etme, işbirliği yapma, soyut düşünme ve dikkat becerilerinin desteklendiği, istek ve gereksinimlerini ifade edebikleri ve bazı etkinliklere ailelerin de dâhil edilebildiği görülmüştür.
KAYNAKÇA
[1] Gökşen, C. Oyunların çocukların gelişimine katkıları ve Gaziantep çocuk oyunları. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 52, 2014, s. 229-259.
[2] Tekin, G. ve Tortamış Özkaya, B. Çocuk ve oyun: Çocukların öğrenmesini anlama ve destekleme. N. Avcı (Ed.). Okul öncesi eğitimine giriş içinde. Ankara: Eğiten Kitap, 2015, s. 125-150.
[3] Bardak, M. Oyun temelli öğrenme. A. Gürol (Ed.). Erken çocukluk döneminde öğrenme yaklaşımları içinde. İstanbul: Efe Akademi, 2018, s. 207-230.
[4] Genc, Y., Taylan, H. H., ve Barış, İ. Roman çocuklarının eğitim süreci ve akademik başarılarında sosyal dışlanma algısının rolü. International Journal of Social Science, 33, 2015, , s. 79-97.
[5] Akkan, B. E., Deniz, M. B., ve Ertan, M. Sosyal dışlanmanın Roman halleri. 2011, 10.01.2015 tarihinde http://www.spf.boun.edu.tr/content_files/Roman_Kitap_TR.pdf sitesinden alınmıştır.
[6] Mercan Uzun, E. M. ve Bütün, E. Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 2016, s. 72-83.
A.6. Potansiyelin Farkına Varmak: Bir Merak Bir Düşünce
Faaliyet Koordinatörleri: Doç. Dr. Hasret NUHOĞLU, Aybüke İNCE, Ayşe Altınay DEDE
Bir ya da birden fazla alanda yüksek düzeyde performans sergileyerek yaşıtlarına göre anlamlı derecede farklılık gösteren bireyler özel yetenekli birey olarak tanımlanmaktadır (1). Bu bağlamda potansiyeli yüksek olan öğrencileri fark etmek, potansiyeline uygun olarak desteklemek ve yüksek potansiyelin getirilerini anlamak öncelikli çabamız olmalıdır. Bu çalışmanın konusu bilişim alanına yüksek düzeyde ilgi ve merakı olan öğrencimizin merak ve motivasyonunu canlı tutmak, sistemli ve düzenli şekilde hazırlanmış bir eğitim planlanması ve yürütülmesi, öğrenciye uygun ortam ve olanakların hazırlanarak süreç boyunca sunulmasıdır.
Çalışmanın amacı, öğrencinin akranlarından farklı olan bilişsel düzey ve yeteneklerini, ilgi ve yetenekleri bağlamında desteklemek; potansiyelini mümkün olduğunca en üst düzeye çıkarmaya çalışmaktır. Bu ana amaç bağlamında öğrenmeye ilgisini canlı tutmak, kavramları ve fikirleri daha karmaşık düzeyde öğrenmek, zorlayıcı ortamlarda mücadele etmek, ilgilendiği konuya yönelik derinlemesine öğrenme sağlamak, yaratıcılığın gelişimi için fırsat sunmak, otonom öğrenen haline getirebilmek gibi alt amaçlar hedeflenmiştir.
Neihart (2) özel yeteneğin derecesinin, uygun eğitim ortamına sahip olmayı ve psikolojik olarak sağlıklı olmayı etkilediğini dile getirmektedir. Buradan hareketle tüm gelişim alanları gözönünde bulundurularak fark edilen ve desteklenen öğrencilerin hayatlarında oluşacak olumlu değişimler onların gelişimi için çok değerlidir. Bu bağlamda planlanan çalışmaların sonunda öğrencinin kendisiyle ilgili olumlu bir benlik algısı geliştirmesi ve otonom öğrenen bir birey haline gelmesi beklenmektedir.
Çalışmanın uygulama sürecinde öğrencinin potansiyeli ve ilgi alanına uygun olarak düşünme becerileri, zeka oyunları, sosyal – duygusal gelişim çalışmaları, yaratıcılık çalışmaları ve yaratıcı problem çözme tekniği, STEM + A ve Web 2.0 çalışmaları yürütülmüştür. Çalışmada bir öğrenci, bir faaliyet koordinatörü, iki faaliyet kolaylaştırıcısı, iki sınıf psikoloğu, bir sınıf öğretmeni ve anne yer almıştır. Çalışmalar sonunda öğrenci hedeflenen amaçlara ulaşmıştır. Düşünme becerilerinde ve yaratıcılıkta etkin yer alan, duygu ve düşüncelerini ifade eden, projeler üretebilen, sorun çözebilen bir birey olarak çalışma sürecini tamamlamıştır.
Kaynaklar
-
Meb (2013). Özel yetenekli birey kimdir? Özel Yetenekli Bireylerin Eğitimi Strateji ve Uygulama Kılavuzu, 7. https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_11/25034903_zelyeteneklibireylerineitimistratejiveuygulamaklavuzu.pdf
-
Neihart, M. (1999). The impact of giftedness on psychological well‐being: What does the empirical literature say? Roeper Review 22(1):10-17 DOI:10.1080/02783199909553991
A.7. Çocuklarla Felsefe Yapmak
Faaliyet Koordinatör ve Yürütücüleri: Hülya POYRAZ, Dilek ATİK, Nimet Gayretli SOLAK, Filiz SERDAR, Nilüfer KOSİF
Dünyada, çocuklar için felsefe (p4c) pedagojisi olarak adlandırılan çalışma alanı, 1960’lı yılların sonunda Columbia Üniversitesi Felsefe Profesörü Matthew Lipman tarafından geliştirilen ve düşünme becerilerine odaklanan bir metodolojidir. Pedagojinin amacı, temelde dört düşünme becerisinin geliştirilmesidir. Bunlar eleştirel, yaratıcı, özenli ve işbirlikçi düşünmedir.
Eleştirel düşünme, belirli ölçütler çerçevesinde, bağlantıların değerlendirmeye katıldığı, düşünme hatalarının ayıklandığı düşünme türüdür. Yaratıcı düşünme, hayal gücüyle desteklenen bir düşünme becerisidir. Özenli düşünme, hem bireyin kendi düşüncesine hem topluluk üyelerinin düşüncelerine yaklaşımının ölçüsünü belirleyen bir düşünme becerisidir. Bir topluluk üyesi olabilme, birlikte düşünme, birlikte fikir üretme çabası, işbirlikçi düşünme becerisidir.
Bu pedagoji branş derslerinde bir öğretim yöntemi olarak da kullanılır. Problem çözme, merak, okuma alışkanlıklarının desteklenmesi gibi kazanımlar çocukların akademik başarılarını etkilemektedir.
Çocuklar için felsefe çalışmalarında, uyaran olarak tanımlanan, bir hikaye, bir şiir bir sanat eseri, bir karikatür, ya da çocukların gündelik yaşamlarından getirdiği deneyimlerden yola çıkılmıştır. Sokratik Diyalog Yöntemi kullanılarak dış dünya ile çocukların kendi yaşamlarından getirdikleri deneyimleri arasındaki bağlantıyı keşfetmeleri ve bu keşifle birlikte değerlendirmeler yapmaları hedflenmiştir.
SOYAÇ “Okuldayız: Üsküdar” projesindeki çalışmalar süresince proje okulunun iki 7. Sınıf şubesi öğrencileri ile haftada bir gün bir saat olmak üzere yaklaşık 40 atölye düzenlenmiştir. Atölyelere sınıf öğretmenleri gözlemci olarak katılmıştır.
Çocuklar için felsefe atölyelerinin içeriğinde sistematik felsefenin üç temel disiplini olan Ahlak, Varlık ve Bilgi Felsefesi kapsamına giren konular başta olmak üzere, felsefenin alt dallarına ait felsefi soruların tartışılması olanağını taşıyan uyaranlarla çalışılmıştır. Örneğin, Nattalie Rabbit’in Ölümsüz Aile kitabı ile yaşamın anlamı, ölüm, ölümsüzlük kavramları, Margarita del Mazo Guridi’nin Sürü kitabı ile düşünme, sorgulama, kavramları, Shell Silverstein’ın Cömert Ağaç kitabı ile büyümek, bencillik, fedakarlık gibi kavramlar 40 farklı uyaran üzerinden soruşturularak çocukların düşünme becerilerinin gelişmesi amaçlanmıştır.
Çalışmanın sonuçları çocuklarla birlikte yapılan öz değerlendirme soruları ile ölçüldüğü gibi sınıf öğretmeninin hem atölyeler sırasındaki, hem matematik derslerindeki, hem de sınıf psikoloğunun çocukların proje kapsamındaki diğer etkinliklerdeki davranışlarına yansımaları gözlem yoluyla ölçülmüştür.
Alan yazında yararlanılabilecek kaynaklar ise şunlardır;
-
Lipman, M.(2012). Thinking İn Education. Cambridge University Press
-
Paul R.,Elder L.(2016) Kritik Düşünce ( Çev. A. Esra Alan, Gamze Sart). Nobel Akademik Yayıncılık
-
Worley,P.(2019). Felsefe Makinesi ( Çev. Tuğçe Büyükuğurlu). Paraşüt Kitap
-
McCall C.C(2017). Düşünmeyi Dönüştürmek ( Çev. Kurtul Gülenç, Nihal Petek Boyacı) Nobel Akademik Yayıncılık
-
Lone, J.M.(2020).Filozof Çocuk (Çev. Gülsün Arıkan). Sola Unitas
-
Wartenberg, T.E.(2018) Küçük Çocuklar İçin Büyük Fikirler (Çev.A.Kadir Gülen, Senem Kurtar) Sentez
-
Direk, N(2017) Çocuklarla Felsefe. Pan Yayıncılık
-
Direk, N(2019).Gençler İçin Felsefe. Pan Yayıncılık
-
Direk, N(2019).Küçük Prens Üzerine Düşünmek. Pan Yayıncılık
-
Direk, N(2017).Bilgin Çocuk. Pan Yayıncılık
-
Direk, N(2019).Filozof Çocuk. Pan Yayıncılık
A.8. Okul Sağlığı Hemşireliği Çalışmaları
Faaliyet Koordinatörü: Dr. Öğr. Üyesi Seher YURT
İstanbul Üsküdar İlçesinde, farklı dezavantajlara sahip ve okul terk oranı yüksek öğrencilerin bulunduğu bir ortaokulda, 2018 yılından itibaren, Sokakta Yaşayan ve Çalışan Çocuklar için Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ) işbirliği ve disiplinler arası sistem yaklaşımıyla okul sağlığı hemşireliği çalışmaları yürütülmektedir. 11 Şube ve 225 öğrencinin bulunduğu okulda yürütülen bu çalışmalar aynı zamanda kurumlar arası/üniversiteler arası işbirliğinin sağlandığı proje çalışmaları kapsamında sürdürülmektedir. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 3. ve 4. Sınıf öğrencileri bu çalışmalarda, okul sağlığı eğitimlerini öğretim üyelerinin koordinatörlüğünde yürütmekte ve okul toplumunun (öğrenci, veli, öğretmen) sağlığını koruyucu ve geliştirici eğitimleri planlayıp uygulamakta ve değerlendirmektedir. Aynı zamanda üniversitelerin psikoloji, sosyal hizmetler, beslenme ve diyetetik bölümleri gibi farklı bölümden öğrenciler ile disiplinler arası işbirliği çerçevesinde ortak çalışmalar yürütmekte ve farklı disiplinlerle çalışma prensiplerini de deneyimlemektedirler.
Her yarıyıl başlangıcında 15-25 arasındaki hemşirelik öğrencilerine, proje çalışmalarında ortak çalışacakları disiplinler ile oryantasyon çalışmaları yapılmaktadır. farklı disiplinlerin birbirleri ile tanışması ve ortak çalışma prensipleri oluşturulmaktadır. Öğrencilere sahanın özellikleri aktarılmakta ve ihtiyaçlar doğrultusunda yürütülecek çalışmalar okul yönetimi ve öğretmenlerin dahil olduğu sınıf ekipleri oluşturulmaktadır. Sınıf ekipleri 5-8 kişiden oluşmaktadır. Her grubun içerisinde; 1 öğretmen, 1-2 hemşirelik, 1 psikoloji, 1 sosyal hizmet öğrencisi, 1 beslenme ve diyetetik öğrencisi yer almaktadır. Her grubun öğretim üyesi öğrencilerine süpervizyon sağlamaktadır. Ekipler sınıf bazında sorunları ele almakta ve çözümü için ortak çalışmakta ve yürütülen çalışmaları birbirleri ile paylaşmaktadır. Bu çalışmalar ile öğrenciler kadar öğretmenler de desteklenmektedir. Bu sayede, farklı disiplinlerin çalışma prensipleri ve bakış açıları ortak amaç için birlikte işletilebilmektedir.
2019-2020 güz ve bahar yarıyılında 13 hemşirelik öğrencisi; zararlı alışkanlıklar, çocuk hakları, eğitim hakkı, eğitim motivasyonu çalışmaları; benim hikayem-senin hikayen çalışması, akran zorbalığı, sınıf panolarında sağlık mesajlarının öğrencilerle işbirliği halinde hazırlanması çalışmalarını yürütmüşlerdir. Covid-19 Pandemi döneminde çalışmalar online platformda devam etmiştir. Covid 19 ve korunma yöntemleri konusu ile teknolojinin sağlıklı kullanımı ve teknoloji bağımlılığının sağlık üzerindeki olumsuz etkileri üzerine sağlık eğitimlerini yürütmüşlerdir. Online çalışmalarda sınıf ekipleri akut ve kronik sağlık sorunu olan ve desteklenmesi gereken öğrenci ve ailelerine yönelik danışmanlık hizmetleri vermişler ve sorunlarının çözümü için ilgili kurumlara yönlendirmişlerdir.
Dezavatajlı öğrencilerin yoğun olduğu bu gibi okullarda; SOYAÇ modeli ile yürütülen bu çalışmalar ve okul sağlığı hemşireliği çalışmaları dezavantajlı grupların yoğun olduğu okullar için iyi bir model oluşturabilir.
A.9. Okul Beslenme Çalışmaları:
Faaliyet Koordinatörü: Dr. Öğr. Üyesi Şule AKTAÇ
Faaliyet Kolaylaştırıcıları: Dyt. Biset GÜLER, Stj. Dyt. Şenol Mert DUMAN
Beslenme; çocuklarının büyüme ve gelişmelerini sağlamak ve kronik hastalıkların oluşumunu önlemek açısından önemlidir. Okuldayız Üsküdar Projesi beslenme faaliyetlerinde çocukların beslenme durumlarının ve beslenme bilgi düzeylerinin saptanması ile beslenmelerini iyileştirmeye yönelik faaliyetlerin yürütülmesi amaçlanmıştır. 2019-2020 Eğitim ve Öğretim döneminde Marmara Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü tarafından yüz yüze yürütülen beslenme faaliyetlerinde üç öğretim üyesi, 2 araştırma görevlisi, 1 yüksek lisans ve 8 lisans öğrencisi görev almış olup, çocukların antropometrik ölçümleri yapılmış, sosyodemografik özelliklerini, fiziksel aktivitelerini, beslenme alışkanlıklarını, beslenme bilgi düzeylerini ve besin tüketimlerini değerlendirmek için anket uygulanmıştır. Okulda çocuklara besin güvenliği, yeterli ve dengeli beslenme ve besin gruplarına ilişkin her konuya yönelik beslenme eğitimi ve etkinlik düzenlenmiştir. 2020-2021 Eğitim ve Öğretim döneminde üç öğretim üyesi, 2 araştırma görevlisi ve 14 lisans öğrencisi görev almıştır. Covid-19 döneminde online olarak beslenme durumlarına ilişkin anket uygulanmış, pandemi döneminde beslenme, etiket okuma ve kahvaltının önemine ilişkin eğitimler verilmiş, kahvaltının önemine dikkat çekmek için resim yarışması düzenlenmiş, bireysel beslenme danışmanlıkları yapılmıştır. Ailelere bireysel beslenme danışmanlıklarının yanı sıra beslenme seminerleri verilmiştir. 2019-2020 verilerine göre; çocukların %92,6’sının yaşa göre boyunun normal olduğu, yaşa göre beden kütle indeksinin %59,6 çocukta normal iken, %37,2’sinin hafif kilolu/obez olduğu saptanmıştır. Açıkta satılan ürünleri satın almanın yüksek (%83,0) ve sınıf düzeyi arttıkça satın almanın arttığı (p<0,001), kahvaltı öğününü atlamanın (%66,0) yaygın olduğu belirlenmiştir. Okula yemek götürme sıklığının düşük (%34,0) ve kızların erkeklerden daha çok yemek götürdüğü belirlenmiştir (p=0,024). Roman çocukların %61,7’si 10 tl ve üzeri harçlık alırken, Roman olmayan çocukların %50,6’sının 1-5 tl harçlık aldığı ve farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir (p=0,001). Çocukların %52,1’inin az aktif grupta yer aldığı saptanmıştır. Besin ögelerine ilişkin bilgi düzeylerinin düşük olduğu belirlenmiştir (%18,1-53,2). Potasyum ve kalsiyum alımlarının, erkeklerin besin ögesi alımlarının kızlardan ve hafta içi besin ögesi alımlarının hafta sonundan düşük olduğu tespit edilmiştir. Pandemi döneminde yemek yeme sıklığının (%57,7), meyve (%57,7), et (%51,3) ve evde yapılan hamur işlerini (%50,0) tüketimlerinin ve %65,4’ünün ise vücut ağırlığının arttığı saptanmıştır. Pandemi döneminde evde sağlıklı besin bulunma durumunun (%64,1) ve ailenin bu yöndeki teşvikinin (%84,6) arttığı tespit edilmiştir.
Öğrencilerin beslenme bilgi düzeyleri ve sağlıklı beslenme konusunda farkındalıkları artmıştır. Davranış değişikliğinin oluşması için faaliyetlerin sürekliliğinin sağlanması önem arz etmektedir.
A.10. Viola Spolin ve Doğaçlama Tiyatro Oyunları Atölyesi
Faaliyet Koordinatörü: Oyuncu, yazar, yönetmen, eğitmen Ege Maltepe
Oyuncu, yazar, yönetmen, eğitmen Ege Maltepe tarafından düzenlenen atölye çalışması, 6 - 20 Mayıs - 3-17 Haziran 2021 tarihlerinde, online platform/Zoom üzerinden gerçekleştirilmiştir. Atölye çalışmasına her sınıf şubesinden iki çocuk seçilerek davet edilmişlerdir. Çocukların seçilimi sınıf öğretmeni ve disiplinlerarası sınıf ekipleri tarafından, “oyun yolu ile psikososyal desteğe en çok ihtiyaç duyan” çocuğu tespit etmeye yönelik yapılmıştır. Atölye çalışmasına toplamda 15 çocuk ve 2 sınıf öğretmeni katılmıştır.
Atölye içeriğinde planlanan oyunlar Viola Spolin tarafından ortaya konan “Spolin Doğaçlama Tiyatro” metodu çerçevesinde geliştirilmiştir. Bu metod kısaca kişilerin içinde oldukları ana odaklanarak, doğaçlama yoluyla organik seçimler yapabilmelerini amaçlar. Oyunlarda doğru ya da yanlış yoktur. Oyuncuların doğru ya da yanlış kaygısı yaşamadan kendilerini özgür bırakabilmeleri sağlanır(1,2,4).
Çocukların oyun oynarken içlerinden geleni özgürce ortaya koyabilmeleri; organik seçimlerine alan açılması ve saygı gösterilmesi, onların zihinsel ve duygusal gelişimi bağlamında son derece önemli olabilir(2, 3). bu atölyelerde iletişim, konsantrasyon, bedensel rahatlık gibi becerilere yoğunlaşan Spolin doğaçlama egzersizleri kullanılmıştır. Temel kaynağımız Türkçe çevirisini Ege Maltepe tarafından yapılan Viola Spolin’in Tiyatro için Doğaçlama kitabı olmuştur(1). Ayrıca atölye çalışmasına Spolin-ist ekibinden Evren Erbatur, Nalan Asya Deliormanlı, Şerife Letifoğlu, Defne Maltepe ve SOYAÇ atölyelerinde bu metodla tanışan sınıf öğretmeni Gamze Özçelik eşlik etmiştir.
Atölye suresinin ilk haftalarında çocukların bireyselliklerini ortaya koymakta zorlandıkları, zaman zaman kameralarını açmak istemedikleri ve oyun içinde doğaçlama seçimler yapmakta çekimser, utangaç davrandıkları gözlemlenmiştir. İlerleyen haftalarda ise grup birbirine alışmış ve başlangıçta yaşanan zorlukların daha hızlı üstesinden gelinebilmiştir.
Kaynakça:
-
Spolin, Viola, “Improvisation for the Theater”, 3rd Edition, 1999, Northwestern University Press, Evanston, Illinois
-
Boyd, Neva L., “Handbook Of Recreational Games”, 1975, Dover Publications, New York
-
And, Metin, “Geleneksel Türk Tiyatrosu”, 1969, Bilgi Yayınevi, Ankara
-
Tzu, Lao, “Tao Te Ching”, Çev. Erdem Kurtuldu, 2019, Epsilon Yayınevi, Istanbul https://tr.wikipedia.org/wiki/Viola_Spolin
A.11. Sporla Yaşam: Basketbol Atölyesi
26 Mayıs - 6 Haziran 2021 tarihleri arasında, SOYAÇ’ta staj yapmakta olan Psikoloji lisans öğrencisi ve profesyonel basketbol oyuncusu olan Sarp Göbeloğlu tarafından “Sporla Yaşam Atölyesi” gerçekleştirilmiştir. Atölye, çevrimiçi platfom/Zoom’da gerçekleştirilmiştir ve her sınıf kademesi için ayrı ayrı düzenlenen, toplamda 4 saat süren; temel ısınma, kas gevşetme ve oyuna dönüştürülmüş basketbol çalışmalarından oluşmaktadır.
Yapılan araştırmalar, fiziksel aktivite ile sporun çocukların özgüven kazanmalarına, bedenlerini tanımalarına, sosyalleşmelerine, dünyayı keşfetmelerine, sağlıklı büyümelerine ve gelişmelerine değerli katkılar sunduğunu ortaya çıkarmıştır(1).
Fiziksel aktivitenin psikososyal gelişim üzerindeki etkileri (2):
-
Sevinç gibi duygulara aracılık eder, başarı ve başarısızlıkla başa çıkmayı öğretir.
-
Kişiliğin gelişimini (kendine güven, özgüven, atılganlık vb.) destekler.
-
Serbest çalışmayı, bağımsız hareket etmenin gelişmesine yardımcı olur.
-
Sosyal becerilerin (adalet, dayanışma, hoşgörü, düşünce, çatışma ve uzlaşma, yardımseverlik vb.) gelişimini destekler.
-
Stresi azaltmaya yardımcı olur.
-
Dikkat ve konsantrasyonu artırır. Bu durum zihinsel performansı ve öğrenme yeteneğini artırabilir (2).
Pandemi koşulları ve uzaktan eğitim ile evlerde kalma zorunluluğu yaşayan çocukların, uzun süre sabit oturarak ekran karşısında olmalarının; bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal gelişimlerini olumsuz etkilediği söylenebilir. Yapılan atölye çalışması ile çocukların gelişimlerinin desteklenmesi amaçlanmıştır.
Atölyeye toplamda 19 çocuk katılmıştır. Çocukların çalışma süresince, yapmaları beklenen fiziksel hareket ve oyunlara hızla adapte oldukları, oyunlara dair olumlu geri bildirim verdikleri gözlemlenmiştir.
Kaynakça:
-
Orhan, R. (2019). Çocuk Gelişiminde Fiziksel Aktivite ve Sporun Önemi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 9(1), s. 157-176.
-
Philipp, T. (2017). Bewegungsentwicklung und -förderung im Kindesalter - im Speziellen in Kinderbildungs- und -betreuungseinrichtungen. https://www.eltern-bildung.at/expert-innenstimmen/bewegungsentwicklung-und-foerderung-im-kindesalter. Erişim Tarihi: 30.06.2021
B) Sınıf Öğretmenlerinin Koordinasyonunda Aile Destek Çalışmaları
Okuldayız: Üsküdar projesinin 2020-2021 bahar döneminde, disiplinlerarası sınıf ekipleri ile koordineli çalışmak üzere; sınıf öğretmenleri koordinasyonunda aileler ile çalışmak üzere 5 “Disiplinlerarası aile çalışmaları ekibi” oluşturulmuştur. Ekipler anne ve babalar ile kendilerinin belirlediği tarihlerde bir araya gelmiş öncelikle bağ kurulması hedeflenmiş ve ihtiyaç duyulduğu düşünülen konularda paylaşım toplantıları, destekleyici eğitim/seminerler gerçekleştirilmiştir.
Üsküdar İlçe Sosyal Hizmetler ile işbirliği yürütülmüş, ihtiyaç olduğu düşünülen aileler için “Aile incelemesi” talep edilmiştir. Bu çalışmanın detaylarına “Okul Sosyal Çalışması” başlığında yer verilmiştir.
B.1. Yetişkin Okuma-Yazma Seferberliği: SOYAÇ Örneği
Koordinatör: Dr. Öğr. Üyesi Vildan KATMER BAYRAKLI, Maltepe Üniversitesi
Faaliyet Kolaylaştırıcıları: Sınıf öğretmeni Nimet SOLAK, Maltepe Üniversitesi Felsefi Danışmanlık Yüksek Lisans Programı Öğrencisi
Maltepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı (Türkçe-İngilizce) Öğrencileri (31 öğrenci)
Eğitimde fırsat eşitliği, hiç okula gidememiş ya da zorunlu eğitimini tamamlayamamış yetişkinler için de söz konusudur. Okuma yazma bilmemek, bir insanın düşünmesine ve kendini geliştirmesine engel değildir. Ancak gelişmekte olan bütün ülkeler, okuma-yazma bilmezliğin bir ulusun çağdaşlaşması yolunda önemli bir engel olduğu inancında birleşmektedirler [1]. İnsanlık tarihiyle ile başlayan okuryazarlık kavramı, en temel öğrenme alanını oluşturmaktadır. Okuryazarlık, bugünün dünyasında hem anayasal hem de temel bir insan hakkı olarak ele alınmaktadır. Bu yönüyle genelde dünyanın özelde ise Türkiye’nin öncelikli gündem maddelerinden birini teşkil etmektedir [2]. Toplumsal ya da mesleki diğer eğitim programlarına katılabilmek için bir ön şart okuma-yazma bilmektir. Okuryazarlık diğer eğitim fırsatlarının kapısını açan bir anahtardır [3]. Bu bağlamda, bu çalışmada okuryazar olmayan velilere okuma-yazma becerilerinin kazandırılması amaçlanmıştır. Söz konusu çalışma, İMEV koordinasyonunda; SOYAÇ ve Üsküdar Kaymakamlığı’nın işbirliğiyle gerçekleştirilen “Okuldayız Üsküdar” Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.
Çalışmada gerçekleştirilen faaliyetlerin kolaylaştırıcılığı, bir sınıf öğretmeni ve Maltepe Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programında (Türkçe-İngilizce) öğrenim gören ve faaliyetlere gönüllü olarak katılmak isteyen 31 lisans öğrencisi tarafından yapılmıştır. Çalışmanın katılımcıları, “Okuldayız Üsküdar” Projesi kapsamında ele alınan bir okuldaki öğrenci velilerinden belirlenmiştir. Çalışma, 2020-2021 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada öncelikle velilere ulaşılarak okuma-yazma bilmeyen veliler tespit edilmiştir. Tespit edilen okuryazar olmayan velilerden gönüllü üç veli ile okuma-yazma çalışmalarına başlanmıştır. Söz konusu çalışmalar, Covid-19 pandemi süreci nedeniyle çevrimiçi gerçekleştirilmiştir. Çalışmaların gerçekleşmesinde görev alan öğrenciler kendi aralarında gruplar oluşturarak çalışmaların aksamadan gerçekleştirilmesini sağlamıştır. Bu bağlamda, öğrencilerin bir kısmı okuma-yazma çalışmaları için materyaller hazırlamış bir kısmı ise okuma-yazma çalışmalarına katılan velilerle çevrimiçi dersler yapmıştır. Dersler velilerin uygun olduğu saatlerde ve istediği sıklıkta gerçekleştirilmiştir. Okuma-yazma çalışmaları için öğrenciler tarafından hazırlanan materyaller, veliler ile önceden paylaşılarak velilerin derslere hazırlıklı gelmesi sağlanmıştır. Ayrıca, velilere temel düzeyde okuma yazma kitabı ve yazı defteri posta yoluyla ulaştırılmıştır. Velilerle yapılan çalışmalara alfabe harflerinin öğretilmesiyle başlanmış, faaliyet kolaylaştırıcısı sınıf öğretmeninin önerdiği doğrultuda yön verilmiştir. Faaliyet koordinatörü ve kolaylaştırıcıları her hafta çevrimiçi toplantı gerçekleştirmiştir. Bu toplantılarda hem bir önceki haftanın değerlendirilmesi yapılmış hem de bir sonraki hafta yapılacak çalışmalar kararlaştırmıştır.
Çalışmanın mevcut sonuçları, çalışmaya dahil olan üç veliden birinin ikinci kademe başarı belgesi (ilkokul bitirme belgesi) almaya hazır hale geldiğini, diğer iki velinin ise yakın bir zamanda birinci kademe okuma-yazma belgesi almaya hazır hale geleceğini göstermiştir. Ayrıca, söz konusu veliler ikinci kademe başarı belgesi almak için çalışmalara devam etmek istemektedir. Bu nedenle çevrimiçi dersler, veliler ve faaliyet kolaylaştırıcısı öğrencilerin isteği doğrultusunda halen devam etmektedir.
KAYNAKÇA
[1] Kadıoğlu, H. (2012). Yetişkinlere Yönelik Okuma Yazma Kursuna İlişkin Öğretmen
Görüşleri, Akademik Bakış Dergisi, 32, 1-13.
[2] Elkatmış, M. (2013). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ses Temelli Cümle Yönteminin Yetişkinlere Uygulanmasına İlişkin Görüşlerinin Analizi, Milli Eğitim, 197, 114-128.
[3] Nohl, A. M., & Sayılan, F. (2004). Türkiye’de Yetişkinler İçin Okuma Yazma Eğitimi.
Temel Eğitimime Destek Projesi Teknik Raporu (Milli Eğitim Bakanlığı/Avrupa Komisyonu.
B.2. Aile Sağlığı Çalışmaları: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi
Faaliyet Koordinatörleri: Prof. Dr. Ayşe KILIÇ, Prof. Dr. Bülent COŞKUN, Simay MEMİŞ
Eğitime ulaşımı dezavantajlı çocuklara yardımcı olmak ve eğitimlerine devamlılıklarını sağlamak adına Prof. Dr. Ayşe KILIÇ önderliğinde 15 lisans öğrencisiyle Nisan-Haziran 2021 tarihlerinde projeye katılım sağlandı.
Öğrenciler proje kapsamında; çocukların ve ailelerin tıbbi tedavilere gereksinim duydukları noktalarda sağlık hizmetine erişimini sağladı ve kişilerin sağlık hizmetleri hakkında bilgilendirilmesi misyonunu üstlendi. Tıbbi tedavilerin erken vadede sunulması, böylece aile ve çocukların projeye katılımının sürerliliğinin sağlanması ve ilgili bilgilendirmelerle ileri vadede ailelerin sağlık hizmetlerine ulaşımını kolaylaştırması hedeflendi.
Bu süreçte öğrenciler; aldıkları sorumluluklarla grup çalışmalarında yer aldı ve multidisipliner çalışmalar gerçekleştirdi. Çalışma esnasında pek çok disiplinle bilgi alışverişinde bulundu. Prof. Dr. Bülent COŞKUN ve Prof. Dr. Ayşe KILIÇ’ın düzenlediği süpervizyon dersleriyle sosyal ve psikolojik yaklaşımlarda yetkinliklerini arttırdı. Tıbbi bilgilerini erken dönemde paylaşma fırsatı bularak bilgilerini derleyip geliştirdi. Her hafta düzenlenen çeşitli etkinliklerle farklı branşların bilgi birikimlerinden faydalandı.
Proje sürecinde; okula devamsız olan öğrenci ile iletişime geçildi ve diplomasını alabilmesi adına görüşmeler yapıldı. Annesinin meme kanseri olduğunu bildiren öğrencinin velisine ileri tetkikler yapıldı, annenin kronik enfeksiyon ve kistik hastalığı olduğu saptandı. Proje kapsamındaki 2 sınıfın velilerine Buse ÖZPİNECİ ve Hanife NUR tarafından “Ergenlerde Koruyucu Sağlık Hizmetleri” ve “Sağlık Hizmetlerinden Nasıl Yararlanırız?” adlı sunum gerçekleştirildi. İki öğrenciye gerekli tetkikler ve tedaviler düzenlendi. İki öğrencinin babaanne ve annesiyle iletişime geçilerek COVID-19 hakkında bilgilendirildi. Bu iki öğrencinin diş kırığı ve kol kırığı bulunuyordu. Öğrenciler izleme alındı. Derslere katılım göstermediği bilgisini aldığımız iki öğrenciye internet bağlantısı ve bilgisayar desteği sağlandı.
B.3. Tüm Çocuklar ve Ailelerine Yönelik Sağlık Eğitimi Faaliyetleri:
Projenin yürütüldüğü okulda, sağlıkla ilgili riskli oldukları düşünülen konularda, sağlığa yönelik bilgi ve farkındalığı artırıcı eğitim faaliyetler bir eğitim-öğretim yılı boyunca sürdürülecektir. Sağlık eğitimi faaliyetleri kapsamında, Maltepe Üniversitesi’nden Okul Sağlığı Hemşireliği, Çocuk Sağlığı Hemşireliği, Üreme Sağlığı Hemşireliği ve Halk Sağlığı Hemşireliği gibi 4 farklı hemşirelik alt dalı, akademik personeli ve öğrencileri ile iş birliği içerisinde okulda faaliyetlerini sürdürecek olup bu faaliyet kapsamında, tüm okula ilkyardım eğitimi verilmesi için Anestezi Bölümü ile de işbirliği yapılmaktadır.
Özellikle hijyen, hastalıklardan korunma, akran zorbalığı, zararlı alışkanlıklar (sigara, madde vb), riskli davranışlar gibi konuların ele alınmasına ek olarak, erken dönem okul terki ve adölesan evliliklerin yoğun görüldüğü Roman çocukların ağırlıkta olduğu bu okulda, çocuklara erken evliliklerin sosyal ve fiziksel dezavantajları hakkında bilgi verilerek farkındalık kazanmaları hedeflenmektedir. Bunların yanında, ailelere de; erken evlilik riskleri, üreme sağlığı ve aile planlaması yöntemleri konusunda da eğitimler planlanmaktadır.
Eğitimler okul ve aile ile koordineli bir şekilde yürütülürken aynı zamanda interdisipliner bir işbirliği ile de yürütülmektedir. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik bölümü, Anestezi bölümü, Psikoloji bölümü öğrencileri ve akademik personeli; Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik bölümü öğrencileri ve akademik personeli, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencileri ve akademik personeli ile planlanan sağlık eğitimleri bir bütünlük içerisinde ortak hedefler doğrultusunda gerçekleştirilmektedir
B.4. Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneği’nin Faaliyetleri
Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneği’nin, “Okuldayız: Üsküdar” projesine katkısının ağırlıkla “danışmanlık” şeklinde olması düşünülmüştür. Derneğin temsilcilerinin, okulda yürütülmekte olan etkinlikler içinde ayrı bir başlık altında, “tek başına” yer alması söz konusu olmamaktadır. Uygun olan diğer ekip çalışmalarına katkıda bulunulur.
-
Farklı disiplin ve sektörler tarafından ve birbirini tamamlayarak yürütülmekte olan etkinliklerin planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarında danışmanlık sağlanması,
-
Çalışmayı yürüten kişilerin eğitimine ve diğer ekipler gerekli gördüğünde süpervizyon etkinliklerine katkı,
-
Farklı gruplar tarafından yürütülen hizmetler çerçevesinde, uygun görülmesi halinde, öğretmenlerle, çocuklarla, ailelerle yürütülen etkinliklere (özellikle grup çalışmalarına) film, dizi belgesel alıntılarıyla, "farkındalık geliştirme çalışmaları yaparak” katkı söz konusu olabilmektedir.
Toplum Ruh Sağlığını Geliştirme Derneği’nin geçmişinde Kocaeli Üniversitesi Toplum Ruh Sağlığı Birimi’nin çalışmaları da bulunmaktadır. Ayrıca, TRSGDer’in çalışma ilkelerinde bireysel veya grup tedavileri yer almamakla birlikte, dernek çalışanlarının çocuğun ruh sağlığı alanında uzman olmaları nedeniyle, geniş ruh sağlığı çalışanları ağıyla var olan bağlantılar aracılığıyla, ihtiyaç halinde tedavi amaçlı yönlendirmeler konusunda da destek sağlayabilmektedir.
2019 – 2020 dönemindeki çalışmaların yürütülmesi sürecinde TRSGDer temsilcileri, planlama ve değerlendirme aşamalarında yer almışlardır. Ayrıca ihtiyaç duyulan bir çocuk ve ailesiyle ilişkiler konusunda gerekli tıbbi desteğin sağlanmasına aracılık yapılmış, ilgili sağlık kuruluşuyla bağlantı kurulup sürecin takibine katkı sağlanmıştır.
C) Öğretmen Destek Çalışmaları
“Öğretmen Paylaşım ve Psikososyal Destek Grubu Faaliyetleri” kapsamında, okul öğretmenlerini desteklemek amacıyla, onların da katılımlarıyla Hilmi Çelikoğlu Ortaokulu’nda Psikoloji bölümünden bir öğretim elemanı, Klinik Psikoloji yüksek lisans öğrencileri ve bir kil terapisti yürütücülüğünde her Cuma çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerle yürütülen bu çalışmalar aracılığıyla, öğretmenlerin karşılaştıkları zorlayıcı durumlar neticesinde oluşan duygu yoğunluğu ve stres ile baş edebilmeleri için, psikologlar tarafından okulda oluşturulan ve bu kapsamda her hafta bir araya gelinen psikososyal destek grupları ile birbirleri ile paylaşımda bulunmaları, destek almaları, esnek dayanıklılık geliştirmeleri, ve yaşadıkları deneyimleri anlamlandırabilmelerini sağlamak amaçlanmıştır.
C.1. Edebiyat ve Sinema Bağlamında Öğretmenin ve Öğrenmenin Tadı
Faaliyet Koordinatörü: Prof. Dr. Gürkan Doğan
Bu çalışmanın temel amacı, okullardaki öğrenme ikliminin öğreten ve öğrenenler için daha güdüleyici, verimli ve keyifli bir niteliğe kavuşmasını sağlamak bakımından önemli sorumlulukları olan öğretmenlerin “öğrenme - öğretme - mutluluk” olguları arasındaki ilişkiler hakkındaki farkındalıklarının geliştirilmesini sağlamaktır. Bağlamından koparılmış bilgiyi kutsayan ve “duyguların dilden önce var olduğu” gerçeğini göz ardı eden eğitim modelleri ne yazık ki yaşamla ilişkilendirilmemiş öğrenme süreçlerinin yol açtığı eğitsel sorunları görünmez kılmaktadır. Böyle bir yaklaşımın doğal bir sonucu olarak, öğrenme sürecinin en önemli iki paydaşı olan öğrenci ve öğretmen arasındaki ‘sahicilik’ temelinde kurulması gereken ilişki sekteye uğrayabilmekte ve kalıcı öğrenmelerin gerçekleşmesi zorlaşmaktadır (1). Söz konusu çalışma; bu bağlamda, öyküleştirilmiş ve duygularla eklemlenmiş etkileşimli öğrenme süreçlerinin öğretmenlerin hayatındaki belirleyici rolünü farkındalık temelinde öne çıkarmayı amaçlamaktadır (5).
Sözü edilen çalışma, 15 Ekim 2020 ile 11 Haziran 2021 tarihleri arasında, iki haftada bir kez olmak üzere ve her Perşembe günü, 90 dakikalık buluşmalar şeklinde, yedi öğretmenin katılımıyla yürütülmüştür.
Bilindiği gibi, ‘eğitim’ ve ‘mutluluk’ kavramları arasındaki ilişkiler son yıllarda giderek daha çok ilgi görmektedir (3). İngiltere, İzlanda, Bali, Hindistan gibi ülkelerde ilköğretim yıllarında ‘mutluluk’ derslerinin genel müfredata eklenmiş olması önemli bir gerçeğe işaret etmektedir. Bu bağlamda, sınıftaki öğrenme ortamının öğrenmeyi kolaylaştırıcı ve zevkli bir biçimde oluşması durumunda; merak ve ilgi temelinde gerçekleşecek yeni öğrenmelerin daha kalıcı olmasını sağlamak kolaylaşacaktır (5).
Yukarıdaki saptamadan hareketle, projede yer alan öğretmenlerle gerek bireysel gerekse mesleki yaşamda mutluluk ve başarı konularına ilişkin farkındalığı geliştirmek üzere yazınsal metinler (şiir, kısa öykü), sinema, fotoğraf ve şarkı sözü temelli çalışmalar yapılmıştır. Bu amaç doğrultusunda; ‘insan’, ‘yaşam’, ‘amaç’, ‘mutluluk’, ‘başarı’, ‘merak’, ‘ilgi’ ve ‘öğrenme’ vb. kavramlar sırasıyla ele alınmış, bu kavramlara eleştirel düşünme teknikleri yoluyla yaklaşılmış, öğretmenlerin kendi aralarında anılan kavramlar hakkında tartışmaları ve görüş bildirmeleri özendirilmiştir.
Küçük yaşlardan itibaren kendini değerli hisseden, başarının sadece ders başarısı olarak tanımlanmadığı, yanlış yapmaktan korkmayan, bağımsız düşünebilen, bilgi, beceri ve tutku kavramlarıyla tanışık, duygularının tanıyan ve bunları ifade edebilen öğrencilerin sınıftaki varlıklarının değerini bilen ve sınıfı bu amaçlar doğrultusunda renklendirebilen öğretmenlerin kendi mesleki doyumlarının da artacağı sayıltısından hareketle (4); özellikle kısa öykülerdeki ve filmlerdeki olay örgüleri ve farklı karakter tipleri hakkında özgün görüş oluşturmanın ve ‘öğrenmenin’, ‘anlamanın’, ‘hissetmenin’ sadece okul ile sınırlı bir ilişki üçgeni olmadığı gerçeğini vurgulayarak; ‘bağlam’ ve ‘ilişki’ odaklı öğrenme/öğretme ortamlarına ulaşmayı sağlayacak yolları birlikte keşfetmeye yönelik uygulamalı çalışmalar yapılmıştır.
Çalışmanın olası çıktıları aşağıda sıralanmıştır:
a. Eğitim ve mutluluk
b. Yaşam boyu öğrenme
c. Bilgi – duygu ilişkisi
d. Sezgi
e. İçgörü
f. Sağduyu
g. Yaşamda ve öğrenmede belirsizlik
h. Yazınsal tat
i. Anlamak – hissetmek farklılığı
j. Merak
k. Güdülenme
l. Öğrenmenin/öğretmenin tadı
Yukarıda sıralanan çıktılar doğrultusunda öğretmen farkındalığını geliştirmeye yönelik uygulamalar yapılmıştır.
Kaynakça
1. Geçtan, E. (2002a) İnsan Olmak. İstanbul: Metis Yayınları.
2. Geçtan, E. (2002b) Hayat. İstanbul: Metis Yayınları.
3. Koydemir, S. ve G. Bulgan (2017) Mutluluk 2.0. Ankara: Elma Yayınevi.
4. Kuran, Ev. (2019) Bir Kuşağı Anlamak. İstanbul: Mundi Yayınları.
5. Noodings, N. (2006) Eğitim ve Mutluluk. İstanbul: Kitap Yayınevi.
6. Youell, B. (2006) Öğrenme İlişkileri: Eğitimde Psikanalitik Düşünce. İstanbul: Bağlam Yayınları.
C.2. Beden Odaklı Psikososyal Destek
Faaliyet Koordinatörleri: Uzman Klinik Psk. M.Can Hasateş, Öğrt. Selma Selçuk Baş, Öğrt. Gamze Özçelik Demiral
Faaliyet Kolaylaştırıcıları: Beyza Gizem Aka, Aylin Tütüncüler (Raportörler)
Öğrencilerin öğrenme deneyimleri ile yakın temas halinde olan kişilerin başında öğretmenlerin geldiği düşünülmektedir 1. Bu sebeple; öğrenme deneyimini şekillendiren konumunda bulunan öğretmenler ile yapılan çalışmalar aracılığıyla dolaylı olarak öğrencilerin öğrenme deneyimleri ile de temas etmenin mümkün olabileceği varsayılmaktadır. Öğrenme deneyiminin akademik başarı ile ifade edilmesinin ötesinde öğrenme sosyal ve duygusal bileşenler de içeren bir deneyimler bütünüdür. Öğrencilerin sosyal ve duygusal ihtiyaçlarının fark edilmesi, anlaşılması ve uygun müdahaleler ile bu ihtiyaçların karşılanması “kapsanma, kapsama, kapsayıcı işlev” kavramlarına karşılık gelmektedir 2. Sosyal ve duygusal bileşenler ile öğrenme arasındaki ilişki bağlamında yapılan literatür taraması neticesinde öğretmenlerin kapsayıcı işlevlerinin tamamlayıcı ve bütünleştirici bir özelliği olabileceği düşünülmektedir 3.Bu genel amacın gerçekleştirilebilmesi adına öncelikle öğretmenlerin kapsanması ve dolaylı olarak (öğretmenler tarafından öğrencilerin kapsanması) öğrencilerin de kapsanarak akademik başarılarının arttırılması, daha olumlu sosyal ilişkiler kurabilmeleri, duygularını ifade edebilmeleri ve empati kurabilmeleri ayrıntılı amaçları oluşturmaktadır.
Pandemi süreci ve koşulları sebebiyle öğretmenlerin ders programları ve uygunlukları göz önünde bulundurularak ve birlikte karar verilerek her hafta Perşembe günleri 13:30 ile 14:30 saatleri arasında online olarak bir araya gelinmiştir.
Öğretmenler için düzenlenen beden odaklı psikososyal destek grubu çalışmalarında öğretmenlerin kendi duygularına, düşüncelerine, yaşadıkları sorunlarına alan açmaları amaçlanmıştır. İfade edilmeyen ya da edilemeyen konuların konuşulması ve paylaşılması ile öğretmenlerin ihtiyaçlarının tespitinin sağlanması ve bu ihtiyaçlara güvenli bir ortamda (öğretmenlerin kendi meslektaşları ile kendilerini güvende hissettikleri ve bir uzmanın eşlikçileri olduğu bir ortam kast edilmektedir) uygun cevapların üretilmesi/karşılanması hedeflenmiştir. Bu paylaşımlar sırasında etik hassasiyetlere önem verilmiş; gizlilik etik ilkesi çerçevesinde paylaşımların grup dışına çıkmaması sağlanmaya çalışılmıştır ve öğretmenlerin sürece dair duygularını yansıtmaları için yeterince ve uygun bir biçimde öğretmenler cesaretlendirilmiş, alan açılmış ve geri bildirim verilmiştir. SOYAÇ Modeli’nde yer alan katmanlı kapsayıcılık prensibine göre uzmanlar ve faaliyet yürütücüleri gibi eşlikçilerin öğretmenleri kapsayabilmesiyle öğretmenlerin de öğrencilerini kapsayabileceği varsayılmaktadır.
Son olarak, beden odaklı yaklaşım Beden Psikoterapisinden temel almaktadır. Beden Psikoterapisine göre Zihin ve beden ayrılmaz bir bütün olarak kabul edilmektedir 4. Beden Psikoterapisinde yer alan yöntemler (regülasyonu ve stabilizasyonu sağlayan) öğretmenlerin günlük yaşama uyumlanması amacıyla uygulanmıştır. Böylelikle, öğretmenlerimizin günlük yaşam veya çalışma ortamlarındaki stresörleri tolere edebilmesine destek olunması ve öğretmenlerimizin kapsanabilmesi hedeflenmiştir. Bu pratiklerden bazıları ise şöyledir; Beden Farkındalığı (somatik tarama), EFT (Duygusal Özgürleşme Tekniği), Bilinçli Farkındalık, Meditasyon, Kaynak Oluşturma, Köklenmedir.
Beden Psikoterapisinde kullanılan bu pratiklerin stresi tolere edebilmeye ve anda kalabilmeye olumlu etkileri olduğu bilinmektedir 5. Öğretmenlerin öğrencileri ve çalışma arkadaşları ile ilişki kurma deneyimleri üzerine yürütülen çalışmalarda Travma Bilgisine Dayalı Beden Odaklı İlişkisel Psikodinamik Yaklaşım benimsenmiş olup faaliyet yürütücüleri tarafından genel olarak odağa ilişkinin ve ilişkisel öğelerin alındığı bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır.
Öğretmenlerin duygularını ifade etmeleri ve öğrenciler ile çalışma arkadaşları arasındaki ilişki deneyimlerini konuşma alanlarının olması, olumlu ilişki kurmanın önemi üzerine düşünülmesini sağlamış olabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, kapsanmışlığı deneyimleyen öğretmenlerin, çalışmalar boyunca öğrencilerini de kapsamaya çalıştıkları gözlemlenmiş ve öğretmenlerin empatik ilişki kurma deneyimlerinin arttığı görülmüştür. Ayrıca, öğretmenlerin çalışmalar süresince ele alınan “empati, kapsayıcılık, öz şefkat, sağlıklı sınır koyma, beden farkındalığı, duygusal öz bakım becerileri” gibi konular üzerine farkındalık kazandığı ve kendilerini de odağa alarak kendi sosyal-duygusal ihtiyaçlarını fark ettikleri ve bu ihtiyaçları gidermeye yönelik girişimde bulundukları gözlemlenmiştir. Çalışmalar neticesinde kapsanmış hisseden öğretmenlerin öğrencilerinin sosyal ve duygusal ihtiyaçlarını fark ederek bu ihtiyaçlara uygun cevaplar ürettikleri ve bu durumunda öğretmen-öğrenci ilişkisine ve öğrencilerin sosyal-duygusal becerileri ile akademik becerilerine olumlu katkılar sunduğu görülmüştür.
Kaynakça:
1) Cavanaugh, B. (2016). Trauma-Informed classrooms and schools. Beyond Behavior, 25(2), 41-46.
2) Youell, B. (2006). The learning relationship: Psychoanalytic thinking in education. Londra: Karnac Books, The Tavistock Clinic Series.
Zabcı, N., Erol, E., Şimşek, Ö. F. (2018). Ebeveyn çocuk kapsayıcı işlev ölçeği geliştirme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 190-212.
3) Geddes, H. (2006). Attachment in the classroom: The links between children’s early experience, emotional well-being, and performance in school. London, England: Worth.
Geddes, H. (2017). Attachment Behaviour and Learning. David Colley & Paul Cooper (Ed.), Attachment and emotional development in the classroom (s. 37-49). Londra: Jessica Kingsley.
O’Connor, T. G., Matias, C., Futh, A., Tantam, G., Scott, S. (2013). Social learning theory parenting intervention promotes attachment-based caregiving in young children: Randomized clinical trial. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 42 (3), 358-370. doi: 10.1080/15374416.2012.723262
Gus, L. & Wood, F. (2017). Emotion Coaching. David Colley & Paul Cooper (Ed.), Attachment and emotional development in the classroom (s. 83-101). Londra: Jessica Kingsley.
Gottman, J. M., Katz, L. F. & Hooven, C. (1996). Parental meta-emotion philosophy and the emotional life of families: Theoretical models and preliminary data. Journal of Family Psychology, 10(3), 243-268.
Youell, B. (2006). The learning relationship: Psychoanalytic thinking in education. Londra: Karnac Books, The Tavistock Clinic Series.
Youell, B. (2009). Families and Schools. The learning relationship. Londra: Karnac Books.
Youell, B. (2017). A Psychoanalytic Understanding of Change and Transition in Education. David Colley & Paul Cooper (Ed.), Attachment and emotional development in the classroom (s. 165-176). Londra: Jessica Kingsley.
4) Bresler, L. (2004). Knowing bodies, moving minds: Towards embodied teaching and learning. Kluwer Academic Publishers.
5) Linden, P. (2007). Embodied peacemaking: Body awareness, self-regulation and conflict resolution. CCMS Publications.
Bauer, S. (2018). The embodied teen: A somatic curriculum for teaching body-mind awareness, kinaesthetic intelligence, and social and emotional skills. North Atlantic Books.
D) Toplum Temelli Üniversite Eğitimi
2010 yılından başlayarak SOYAÇ’ın güncel projelerinde yer alan öğrenciler ve mezun öğrenciler çalışmaları süresince dezavantajlı çocuklar ve gençler ile bir araya gelmişlerdir. Bahsi geçen dezavantaj, okul terki ve sokakta yaşama riskinin yüksek olduğu çocukları ve gençleri ifade etmektedir.
Farklı projelerde ve farklı disiplinlerde öğrenim görmüş öğrenciler, SOYAÇ modeli sayesinde toplum temelli eğitim ile deneyim kazanma fırsatı bulmuşlardır. Proje çalışmaları süresince üniversite öğrencileri yüksek risk grubundaki çocuklar ve gençlerle düzenli şekilde bir araya gelmişlerdir. Birlikte, etkinlikler ve atölyeler geliştirmişlerdir. Bunun yanı sıra, üniversite öğrencileri, çocuklarla güvene dayalı iletişim kurarak ve birer rol model oluşturarak çocukların gelişimine katkı sağlamayı amaçlamışlardır. Bu sayede, belki de toplum tarafından dışlanmış genç bireyler ilk defa görülmüş, duyulmuş ve dinlenmiş olmuşlardır. Ayrıca, böylesi özveri içeren bir çalışmada görev alan üniversite öğrencileri, öğretim görevlileri tarafından verilen süpervizyon sayesinde kişisel ve mesleki gelişimleri de desteklenmiş olmuştur.
Yapılan “Okuldayız: Üsküdar Projesi Geri Bildirim Anketi”nde üniversite öğrencileri tarafından ifade edildiği gibi, disiplinlerarası ve toplum temelli bir çalışmanın içerisinde bulunmak onları kişisel olarak geliştirmenin yanı sıra mesleki gelişimlerine de katkıda bulunmuştur. Toplum temelli eğitimi deneyimlemiş üniversite öğrencilerinin vurgu yaptığı konu dönüşüm olmuştur. Dönüşümün, projede görev alan öğrenciler tarafından hem üniversite öğrencilerinde, hem de çevrede ve toplumda oluştuğu gözlemlenmiştir. Projeler sayesinde, üniversitede öğrenilen teorileri gerçek hayatta uygulama fırsatı bulan öğrenciler güvenli ve kabullenici iletişim kurarak dönüşümün başladığından bahsedilmiştir. Böylece, farklı disiplinlere ait öğrenciler bağ kurarak iletişim kurma becerisi geliştirmiş ve bunu mesleklerine de uygulamışlardır. Ayrıca, disiplinlerarası çalışma deneyimi kazanmış ve bir konuya yaklaşırken çeşitli bakış açılarının etkilerini öğrenme fırsatları olmuştur. Ek olarak, toplumun içinde yükseköğretim deneyimi edinmek, toplum sorumluluğu ve etik değerler gibi kavramları üniversite öğrencilerinin gündemine taşımıştır. Bu sayede, üniversitelerde toplumu tanıyan, toplum bilinci gelişmiş, demokratik ve adaletli toplumların oluşması adına çalışan bireylerin yetişmesi sağlanabilir.
D) Okul Sosyal Çalışması, Aile Çalışması ve Kurumlar Arası Koordinasyon Faaliyetleri:
Maltepe Üniversitesi Sosyal Hizmet bölümü öğretim üyesi ve stajyer öğrencileri ile yürütülen “Okul Sosyal Çalışması, Aile Çalışması ve Kurumlar Arası Koordinasyon Faaliyetleri” kapsamında, ekolojik sistem yaklaşımına uygun olarak öğrenciyi çevreleyen, öğrencinin etkileşimde bulunduğu tüm sistemler göz önünde bulundurularak, her türden ihmal ve istismara maruz kalan, okul terki riski ile karşı karşıya dezavantajlı çocukların akademik başarılarına ve okul içinde uyum sorunlarına etki eden faktörler tespit edilmiş olup, bu çalışma ile kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak, çözüm odaklı olmak ve çocukları güçlendirmek hedeflenmiştir. Ayrıca, okula gitmeyip sokakta olan çocuklar için de çalışmalar, okul ve Üsküdar Sosyal Hizmet Merkezi ile iş birliği içerisinde bu faaliyet kapsamında sürdürülmüştür.